Astma

Astma to przewlekłe zapalenie dróg oddechowych, w którym drogi oddechowe są zwężone i nadreaktywne. Osoby z astmą często mają duszności lub świszczący oddech, dużo kaszlą, a przez chorobę często są zmęczone. Bodźce wywołujące objawy są różne w zależności od osoby, pory roku, a nawet dnia. Można je podzielić na bodźce alergiczne i niealergiczne, a wywołane przez nie objawy pojawiają się w postaci krótkotrwałych lub długotrwałych ataków.

Nauka jeszcze nie ustaliła dokładnie, co powoduje astmę. Wiadomo jednak, że dziedziczność ma duże znaczenie. Jeśli oboje rodzice mają astmę lub alergię, dziecko ma 70% szans na zachorowanie na astmę. Ten odsetek spada do 50%, jeśli tylko jeden z rodziców ma alergię lub astmę. Również środowisko może mieć wpływ na rozwój astmy (i alergii) w późniejszym wieku. Po częstej ekspozycji na określone substancje może rozwinąć się alergia. Jednak także w tym przypadku czynnik dziedziczny jest bardzo ważny. Predyspozycje muszą być obecne od urodzenia.

Astmę dzieli się na cztery rodzaje, które czasem mogą na siebie nachodzić. Poniżej krótko opisane są poszczególne formy astmy:

• Astma alergiczna: To jedna z najczęstszych postaci astmy. W tej postaci jesteś uczulony na określone substancje i pojawia się duszność po ich wdychaniu. Te substancje nazywane są bodźcami. Bodźce alergiczne to np. odchody roztoczy kurzu domowego, pyłki drzew, traw i chwastów, sierść zwierząt, pleśnie, niektóre produkty spożywcze (jak skorupiaki i orzechy) oraz alergeny zawodowe (np. u malarzy, fryzjerów, piekarzy i hodowców papryki). Po wdychaniu tych substancji organizm wytwarza histaminę, która wywołuje reakcję alergiczną.
• Astma niealergiczna: W tym przypadku też pojawia się duszność po wdychaniu określonych substancji, ale nie dochodzi do reakcji alergicznej. Znane bodźce niealergiczne to infekcje wirusowe dróg oddechowych, zmiany temperatury lub wilgotności powietrza, dym papierosowy, perfumy, spraye, kosmetyki, detergenty, ostre zapachy (np. smażenia lub farb) oraz zanieczyszczenie powietrza (np. pył zawieszony).
• Astma wysiłkowa: Występuje, gdy pojawia się duszność podczas wysiłku fizycznego. W tej postaci astmy można dostać lek w inhalatorze, który należy przyjąć przed aktywnością fizyczną, żeby zmniejszyć objawy. Osoby z astmą wysiłkową korzystają, jeśli zaczynają aktywność powoli, pozwalając płucom przyzwyczaić się do przejścia ze spoczynku do wysiłku. Stres i emocje (zarówno pozytywne, jak i negatywne) mogą nasilać objawy. Dotyczy to też zmian temperatury i wilgotności powietrza. U osób z astmą wysiłkową zimne i suche powietrze nasila objawy.
• Ciężka astma: To osobna postać astmy. Na szczęście niewiele osób cierpi na ciężką astmę. Ta postać jest trudna do opanowania lekami i zwykle powoduje wiele objawów, przez co konieczne są częste wizyty w szpitalu.

Jest kilka wyraźnych objawów astmy. Jednak nie zawsze muszą one oznaczać astmę, bo mogą wskazywać też na inne schorzenia. Poniżej najczęstsze z nich:

• Duszność. Podczas ataku astmy możesz mieć przerażające uczucie duszenia się. Dzieje się tak, bo płuca są przepełnione powietrzem i nie mogą go prawidłowo wymieniać. Zasadniczo nie jest to niebezpieczne. Podczas ataku astmy usiądź prosto i udrożnij drogi oddechowe, np. rozpinając szalik lub górne guziki koszuli.
• Bardzo wyraźnym objawem jest też świszczący oddech. Powstaje, bo tchawica i oskrzela zwężają się, a otaczające je mięśnie kurczą się. Może też pojawić się chrapliwy oddech, gdy nos lub gardło są w ciągu dnia „zatkane”.
• Duszność, gdy szybko się męczysz i łapiesz powietrze, często jest objawem mogącym wskazywać na astmę.
• Wreszcie, brak energii jest oczywistą konsekwencją astmy. Twój sen jest zaburzony, w ciągu dnia masz trudności z oddychaniem, co prowadzi do wyczerpania.

Astma jest często mylona z POChP. Jednak te dwie choroby różnią się pod wieloma względami:

• Astma ma wyraźny czynnik dziedziczny, podczas gdy POChP jest często skutkiem palenia papierosów.
• Astma występuje w postaci napadów, POChP jest obecna przewlekle.
• Astma występuje w każdym wieku, POChP pojawia się po 40. roku życia.
• Przebieg astmy jest zazwyczaj korzystny i można ją dobrze kontrolować lekami podtrzymującymi. POChP jest przewlekła i stopniowo się pogarsza.
• Oczekiwana długość życia pacjentów z astmą jest normalna, w przypadku POChP jest obniżona.
• Funkcja płuc u pacjentów z astmą przy optymalnym leczeniu jest prawidłowa, u pacjentów z POChP nawet przy optymalnym leczeniu jest obniżona.

Dzięki stylowi życia możesz sporo zrobić, żeby ataki astmy były rzadsze i łagodniejsze. Możesz dbać o zdrowy tryb życia i odżywianie, utrzymywać prawidłową wagę i budować dobrą kondycję. Pomaga też unikanie bodźców, na które jesteś wrażliwy, oraz działania przeciwko określonym alergenom. Poza tym trzeba regularnie stosować przepisane leki.

W planie leczenia lekarz najpierw omówi tzw. postępowanie niefarmakologiczne. Chodzi o zmiany stylu życia, które mogą pomóc lepiej kontrolować objawy. Istnieją wyraźne powiązania między wydolnością, otyłością a stopniem kontroli astmy. Następnie lekarz przepisze leki, w zależności od częstości występowania objawów. Przy rzadszych atakach astmy zaleca się stosowanie w razie potrzeby krótko działającego β2-sympatykomimetyku, takiego jak salbutamol lub terbutalina, ale jeśli jest to konieczne częściej niż 3 razy w tygodniu, lekarz przechodzi na wziewny kortykosteroid, taki jak beklometazon, budezonid, cyklezonid lub flutykazon, lub, w przypadku utrzymujących się miejscowych działań niepożądanych, na montelukast.

Wziewny kortykosteroid można połączyć z długo działającym β2-sympatykomimetykiem, takim jak formoterol lub salmeterol, jeśli efekt leczenia jest niezadowalający. Jeśli po 3 miesiącach astma nadal nie jest pod kontrolą, często kieruje się pacjenta do opieki specjalistycznej. Wtedy mówimy o „trudnej do leczenia astmie”.

Leki

Przy rzadziej występujących objawach astmy (2 razy w tygodniu lub rzadziej) zaleca się stosowanie w razie potrzeby krótko działającego β2-sympatykomimetyku (takiego jak salbutamol).

Przy częstszych objawach (3 razy w tygodniu i częściej) oraz częstszym stosowaniu krótko działającego β2-sympatykomimetyku zaleca się leczenie podtrzymujące wziewnym kortykosteroidem (ICS).

Jeśli nie uzyskuje się w ten sposób wystarczającej kontroli astmy, można dodać długo działający β2-sympatykomimetyk.

Alternatywne metody leczenia

Jest sporo alternatywnych metod leczenia. Nigdy nie zastępują one leczenia konwencjonalnego, ale mogą być świetnym uzupełnieniem terapii. Zawsze poinformuj lekarza, jeśli rozważasz alternatywne metody leczenia.

• Dostępne są środki homeopatyczne, które mogą dawać bardzo dobre rezultaty we wzmacnianiu odporności. Możesz je kupić samodzielnie lub skonsultować się z homeopatą. Nie zostało to jednak potwierdzone naukowo.
• Akupunktura, stara metoda leczenia ze Wschodu, może przynosić dobre efekty. Akupunkturzysta próbuje przywrócić równowagę zaburzonym przepływom energii za pomocą cienkich igieł. Nie zostało to potwierdzone naukowo.
• Terapia oddechowa jest zawsze bardzo dobrą metodą uzupełniającą. Oferują ją często fizjoterapeuci i logopedzi, nie tylko dla osób z astmą, ale też przy innych schorzeniach. Prawidłowe oddychanie w spoczynku i podczas wysiłku zawsze się opłaca.
• Leczenie antropozoficzne może być bardzo szerokie. Może obejmować terapię ruchową, porady żywieniowe, leki i masaże.
• Medycyna naturalna i fitoterapia korzystają z wielowiekowej wiedzy o ziołach, połączonej ze współczesnymi badaniami naukowymi. Stosuje się zioła, masaże i odpowiednią dietę.
• Jeśli stres i emocje mogą u Ciebie wywoływać ataki, joga jest bardzo dobrą alternatywną formą wsparcia. Uczysz się równoważyć ciało i umysł oraz prawidłowo oddychać, dzięki czemu lepiej radzisz sobie ze stresem i emocjami.

Zmiany stylu życia

Twój styl życia ma duży wpływ na to, jak bardzo odczuwasz objawy astmy. Jak wiesz, astma to choroba przewlekła, ale są sposoby, żeby życie było jak najbardziej komfortowe.

Najlepiej sprawdzają się następujące zmiany stylu życia:

• Upewnij się, że Twoje otoczenie wie, że masz astmę. Dzięki temu inni mogą to uwzględnić, a Ty zyskujesz zrozumienie, jeśli unikasz określonych aktywności i miejsc.
• Jeśli palisz, rzucenie palenia to oczywisty wybór. Oczywiście bardzo rozsądne jest też unikanie przebywania w zadymionych pomieszczeniach – każdy papieros w Twoim otoczeniu to już jeden za dużo, unikaj biernego palenia.
• Jeśli masz dodatni wynik testu na alergeny, unikanie tych bodźców alergicznych jest bardzo ważne, żeby zapobiegać atakom. Jeśli masz astmę niealergiczną, dotyczy to zwłaszcza miejsc o dużym natężeniu ruchu samochodowego oraz określonych warunków pogodowych, gdy istnieje większe ryzyko smogu. W różnych aplikacjach pogodowych często są specjalne ikony wskazujące poziom ryzyka dla osób z astmą.
• Jeśli masz astmę alergiczną, działania przeciwko roztoczom kurzu domowego mogą przynieść dobre efekty.
• Dbaj o dobrą kondycję. Jeśli poprawisz kondycję i wydolność, ataki będą mniej nasilone.
• Wreszcie, ważny jest też Twój wskaźnik BMI. Otyłość wiąże się z gorszą kontrolą astmy, słabszą reakcją na kortykosteroidy i zmniejszoną średnicą dróg oddechowych, nawet po uwzględnieniu objętości płuc.

https://www.longfonds.nl/longziekten/astma

https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/indicatieteksten/astma

https://www.vzinfo.nl/astma