Blaasontsteking is een ontsteking van het slijmvlies van de blaas. Vaak is ook de plasbuis ontstoken.

De oorzaak van blaasontsteking is in 80% van de gevallen een bacterie uit de darm, de Escherichia coli in het algemeen E.coli genoemd. De bacterie komt via de plasbuis in de blaas. De E.coli heeft haakjes waarmee zij zich vastklampt aan de blaaswand en zich dan in de blaaswand nestelt. In combinatie met de volgende factoren is er een verhoogd risico op blaasontsteking:

• Geslacht: Vrouwen hebben vaker blaasontsteking dan mannen. De plasbuis van vrouwen ligt dicht bij de vagina en de anus. In de schaamstreek bevinden zich veel bacteriën die tijdens seks, of als u de billen van achteren naar voren afveegt makkelijk de plasbuis kunnen binnendringen. Tevens is de plasbuis van vrouwen slechts 4 cm lang, bij mannen is dat zo’n 20 cm. Bij vrouwen is de afstand die de bacteriën moeten afleggen om de blaas te bereiken dus korter wanneer ze in de plasbuis terecht zijn gekomen. Bij mannen gaat een blaasontsteking vaak gepaard met een ontsteking van de prostaat.
• Vernauwing of obstructie: Bacteriën gedijen goed in urine, dus ook de schadelijke bacteriën. Wanneer er problemen zijn bij het ledigen van de blaas door een vernauwing bestaat er een verhoogde kans op infectie. Bij vrouwen kan dat door een verzakking van de blaas of de baarmoeder komen. Bij mannen kan een vergrote prostaat met of zonder ontsteking of een vernauwing van de plasbuis zorgen voor het onvolledig ledigen van de blaas.
• Suikerziekte: Voornamelijk vrouwen op hogere leeftijd die suikerziekte of diabetes hebben, hebben een verhoogde kans op blaasinfectie.
• Soa (seksueel overdraagbare aandoening): Soa’s als Chlamydia of gonorroe kunnen bij mannen een blaasinfectie veroorzaken. Bij vrouwen daarentegen veroorzaken soa’s eerder een infectie van de vagina.
• De overgang: Bij vrouwen zien we dat door de verandering van de hormonen tijdens de overgang het slijmvlies van vagina en urinebuis dunner wordt. De vagina produceert ook minder vocht. De zuurgraad van het vocht gaf bescherming tegen schadelijke bacteriën, die bescherming is nu ook verminderd. Deze schadelijke bacteriën kunnen vanuit de vagina via de dichtbijgelegen plasbuis naar de blaas en een blaasontsteking veroorzaken.
• Zwangerschap: Bij zwangerschap is er een verhoogde kans op blaasontsteking doordat de baarmoeder op de blaas kan drukken.
• Blaas- en/of nierstenen: Blaas- en nierstenen kunnen kleine beschadigingen geven aan de urinewegwanden waardoor de E-coli bacteriën zich nog makkelijker kunnen vasthechten aan de urinewegwanden.
• Chemische oorzaken: Het gebruik van zeep of shampoo bij het wassen van de schaamstreek, de chemische stoffen verstoren de natuurlijke afweer.
• Voorwerp van buitenaf: Een blaaskatheter (een slangetje in de blaas om de urine af te voeren) kan blaasontsteking veroorzaken. Bacteriën kunnen makkelijk de plasbuis binnengaan wanneer er een katheter is aangebracht ook op het moment wanneer hij wordt ingebracht is er een verhoogd risico dat er bacteriën meekomen.

Er zijn verschillende vormen van blaasontstekingen die als volgt onderverdeelt worden:

• Acute blaasontsteking bij gezonde personen
• Acute blaasontsteking bij gezonde zwangere personen
• Recidiverende of terugkerende blaasontsteking

U kunt een blaasontsteking herkennen aan de volgende verschijnselen:

• Pijn en branderig gevoel bij het plassen
• Vaak aandrang hebben
• Kleine beetjes plassen
• Troebele urine of bloed in de urine
• De urine heeft een sterke geur
• Pijn of vage klachten in de lage buikstreek
• Pijn of vage klachten in de lendenstreek
• Temperatuurverhoging is mogelijk, meestal geen koorts
• Algemeen ziek gevoel.

Soms zijn de verschijnselen erg vaag en heeft u niet door dat u een blaasontsteking hebt.

Zelf kunt u best veel doen tegen blaasontsteking. Voor vrouwen en mannen geldt veel waterdrinken. Goed uitplassen. Zorg voor een goede stoelgang zodat uw blaas meer ruimte heeft om uw blaas goed te kunnen ledigen. U kunt baat hebben bij Vitamine C en Cranberry sap. Draag losse kleding en ondergoed. Bij voorkeur van katoen. Eet gezond met veel fruit en groente. Nuttig weinig of geen alcohol. Rook niet. Vrouwen raden we aan om de billen van voren naar achteren af te vegen, zo voorkomt u dat u de bacteriën naar de plasbuis toe veegt. Mijd zeep en vaginale douches om uw schaamstreek te wassen. Het kan helpen om na seksueel contact even naar de wc te gaan om te plassen.

De 1e keuze van de arts is om af te wachten met als advies veel water te drinken, en zo nodig een pijnstiller in te nemen. Cranberry capsules of drank kunnen helpen. Vaak geneest de aandoening binnen een week. Mocht dit niet het geval zijn dan zal de arts antibiotica voorschrijven. Om de diagnose bevestigt te zien, kan met een urinestrip in de urine gekeken worden of het inderdaad om een ontsteking gaan. Om te weten welke bacterie de ontsteking veroorzaakt kan er ook nog een kweek van de urine worden verricht. Dan geeft u een potje urine af die naar het laboratorium wordt gestuurd voor onderzoek. De arts kan de uitslag van de kweek afwachten of kan direct antibiotica voorschrijven in dat geval kan na de uitslag zo nodig de antibiotica aangepast worden.

Medicijnen

Bij de meeste vormen van blaasontsteking is antibiotica het aangewezen medicijn. Lees voordat u het medicijn gaat gebruiken altijd eerst de bijsluiter. Voor alle antibiotica geldt dat een kuur moet worden afgemaakt. Heeft u eerder bij een bepaald antibioticum een allergische reactie gehad, dan mag u dit medicijn niet meer (opnieuw) gebruiken. Merkt u dat de antibioticakuur niet goed werkt of krijgt u er koorts bij, neem dan contact op met een arts.

Bij acute blaasontsteking bij gezonde personen kunnen de volgende antibiotica die via de mond moeten worden ingenomen, worden voorgeschreven:

• Nitrofurantoïne. Dit antibioticum reageert goed tegen de E-coli-bacterie die in de meeste gevallen (80%) de oorzaak is van een blaasontsteking. Nitrofurantoïne kan de urine geel of bruin kleuren. Bij nierfunctiestoornissen mag nitrofurantoïne niet gebruikt worden.
• Fosfomycine. Dit antibioticum wordt in principe als 1-malig dosering voorgeschreven, bij voorkeur voor het naar bed gaan op een lege maag.
• Trimethoprim.

Bij acute blaasontsteking bij zwangerschap wordt er meestal eerst een kweek gedaan. Daarna wordt er gelijk met antibiotica begonnen. Bij zwangerschap kunnen de volgende antibiotica die via de mond worden ingenomen, worden voorgeschreven:

• Nitrofurantoïne. Echter niet aan het eind van de zwangerschap. Nitrofurantoïne kan de urine geel of bruin kleuren. Bij ernstige nierfunctiestoornissen mag nitrofurantoïne niet gebruikt worden.
• Fosfomycine. Dit antibioticum wordt in principe als 1-malig dosering via de mond ingenomen, bij voorkeur voor het naar bed gaan op een lege maag.
• Trimethoprim. Deze antibiotica mag niet gegeven worden bij ernstig gestoorde lever- en nierfuncties en bepaalde vormen van bloedarmoede.
• Amoxicilline/clavulaanzuur kuur, via de mond. Niet gebruiken wanneer er een voorgeschiedenis is met geelzucht, leverfunctiestoornis en een ernstige reactie van de huid.

Wanneer de uitslag van het urineonderzoek bekend is, kan er mogelijk voor een gerichtere behandeling van antibiotica veranderd worden. Bij terugkerende blaasontsteking bij gezonde personen is de 1e keus om veel te drinken, goed leegplassen, direct gaan plassen wanneer er aandrang is, en na seks ook gelijk gaan plassen. Cranberry capsules of drank kunnen helpen. Mocht dit alles niet helpen dan kunnen medicijnen voorgeschreven worden.

Medicijnen bij terugkerende blaasontsteking bij gezonde personen: Een van de volgende antibiotica, afhankelijk van de efficiëntie van de medicatie bij de 1e blaasontsteking, wordt voor langere duur 6 tot 12 maanden voorgeschreven:

• Nitrofurantoïne, inname via de mond bij voorkeur voor het slapen gaan. Bij langdurig gebruik kunnen er bijverschijnselen optreden als aandoeningen van de zenuwen en kortademigheid met prikkelhoest. Verder kan nitrofurantoïne de urine geel of bruin kleuren. Bij ernstige nierfunctiestoornissen mag nitrofurantoïne niet gebruikt worden.
• Trimethoprim, inname via de mond bij voorkeur voor het slapen gaan. Deze antibiotica mag niet gegeven worden bij ernstig gestoorde lever- en nierfuncties en bepaalde vormen van bloedarmoede.

De arts kan er ook voor kiezen om een van deze antibiotica alleen voor te schrijven nadat er seksueel contact is geweest. Dan wordt geadviseerd om binnen 2 uur een dosis in te nemen en niet meer dan 1 dosis per dag. Bij vrouwen rondom de overgang. Rondom de overgang kan het slijmvlies van blaas en vagina dunner worden door afname van de oestrogenen, hierdoor kunnen er vaker blaasinfecties en terugkerende blaasinfecties optreden. De arts kan dan oestrogenen voorschrijven:

• Oestriol. Dit medicijn wordt vaginaal ingebracht. Dit middel wordt bij voorkeur niet gebruikt bij borstkanker (of wanneer u dat gehad heeft), bij acute lever- en nieraandoeningen, en bij hartklachten.

Lees voordat u het medicijn gaat gebruiken altijd eerst de bijsluiter.

Alternatieve behandelingen

Mogelijke alternatieve behandeling van blaasontsteking zou cranberry extract en lactobacillen-preparaten kunnen zijn.

Leefstijl veranderingen

Drink veel water, eet gezond veel fruit en groente. Matig alcohol en bij blaaspijnsyndroom kunt u beter helemaal geen alcohol nuttigen, want het verergert de pijn. Gebruik geen zeep in het schaamgebied. Stop met roken. Mijd scherpe kruiden. Ga plassen na seksueel contact. Veeg bij de grote boodschap de juiste kant op. Draag losse onderkleding, rokken en/of broeken zodat de blaas niet wordt afgekneld. Zorg voor een goed stoelgang. Houd uw urine niet te lang op. Het best is om direct te gaan plassen zodra u aandrang voelt. Uitplassen, dat wil zeggen de blaas volledig ledigen.

Bijkomende risico’s

De bacteriën kunnen zich bij een onbehandelde blaasontsteking in de blaaswand nestelen en zo regelmatig ontstekingen kunnen geven. Daarnaast kan een onbehandelde blaasontsteking opstijgen naar de hoger gelegen urinewegen en naar de nieren en daar nierbekkenontsteking veroorzaken. Deze is lastiger te behandelen dan een blaasontsteking. Een nierbekkenontsteking kan een chronische vorm aannemen wat weer ernstige gevolgen kan hebben voor de hele nier met uiteindelijk nierfalen. Tevens kunnen de bacteriën van een onbehandelde blaasontsteking zich via het bloed over het hele lichaam verspreiden en bloedvergiftiging veroorzaken. Wat een zeer ernstige tot levensbedreigende situatie is, met hoge koorts en rillingen. Dit moet direct behandeld worden. In het laatste trimester van de zwangerschap kan een onbehandelde blaasontsteking weeën opwekken.

Een ander risico is wanneer de E-coli bacterie resistent is voor antibiotica, dan moet worden overgegaan op duurdere medicatie.

Blaasontsteking valt niet altijd te voorkomen. Maar dezelfde tips als bij “Kan ik zelf iets doen tegen blaasontsteking” zullen helpen om blaasontsteking te voorkomen.

http://www.medicijnen-op-maat.nl/nieren-en-urinewegen/urineweginfecties.htm

https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/indicatieteksten/urineweginfecties#urineweginfecties_ongecompliceerde_urineweginfectie_literatuur

https://www.rivm.nl/brochure-blaasontsteking-en-resistente-e-coli