Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel (het ruggenmerg en de hersenen) en het perifere zenuwstelsel (de verbindingen van en naar de organen, weefsels en het centrale zenuwstelsel).

Een zenuw is onderdeel van het perifere zenuwstelsel en geeft signalen van de hersenen door naar de spieren, waardoor ze samentrekken. Andere zenuwen lopen van de huid naar de hersenen en detecteren druk, koude, en warmte. Zo word je je ervan bewust dat water warm is en je je hand moet terugtrekken.

Zenuwpijn, ook wel neuropathische pijn genoemd, is het gevolg van een beschadigde zenuw of een bundel zenuwen van het ruggenmerg of de hersenen. Bij zenuwpijn is er echter geen sprake van een werkelijke zenuwprikkel en heb je voortdurend of af en toe last van pijnprikkels die geen functie hebben.

Zenuwpijn kan schrijnend, brandend of stekend zijn en gaat vaak samen met ‘normale’ pijn. Zenuwpijn treedt vaak aan slechts één kant van het lichaam op en is bijna altijd chronisch. De pijn kan dus jarenlang aanhouden, is zeer hinderlijk en vaak moeilijk te behandelen.

De bekendste symptomen van zenuwpijn zijn:

• Hevige, spontane pijn.
• Een prikkel die normaal geen pijn doet, zoals het aanraken van de huid, veroorzaakt ineens veel pijn.
• Een prikkel die licht pijnlijk is, zoals een speldenprik, levert heftige pijn op.
• De aangedane plek wordt ook zonder aanraken steeds gevoeliger.
• Abnormale gewaarwordingen in een lichaamsdeel, zoals elektrische schokken, trillingen, tintelingen, jeuk en een dof of brandend gevoel.
• De pijn houdt vaak wekenlang aan.
• De pijn is niet te genezen met gewone pijnstillers zoals paracetamol.
• Het pijnlijke gebied voelt koud aan.

Zenuwpijn wordt veroorzaakt door de beschadiging van een zenuw. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals een beknelling van de zenuw door een ongeluk of een hernia.

Ook een ontsteking of infectie zoals gordelroos kan de oorzaak zijn. Zenuwpijn komt bovendien vaker voor bij mensen die lijden aan diabetes mellitus (suikerziekte). Helaas is er niet altijd sprake van een duidelijke oorzaak, zoals bij aangezichtspijn.

Er zijn verschillende soorten zenuwpijn, afhankelijk van de locatie ervan. Een aantal voorbeelden zijn:

• Trigeminusneuralgie (aangezichtspijn)
• Mortons neuralgie (zenuwpijn van de voet)
• Carpaal tunnel syndroom (zenuwpijn in de pols)
• Ischias (zenuwpijn van de rug)
• Fantoompijn

Bij aangezichtspijn is de driedelingszenuw, die gevoelsprikkels van het gezicht naar de hersenen stuurt, beschadigd. Dit leidt tot heftige pijn in het gezicht, vaak aan één kant van het voorhoofd, de neus of onderkaak. De pijn kan getriggerd worden door koude, slikken of praten. De oorzaak van aangezichtspijn is niet bekend. Vaak wordt aangeraden het gezicht goed te beschermen tegen kou met een sjaal. De aandoening kan behandeld worden met medicijnen of een operatie.

Bij mortons neuralgie, oftewel zenuwpijn van de voet, is er een zenuw tussen de middenvoetsbeentjes bekneld geraakt. Dit kan komen door een slechte doorbloeding, bijvoorbeeld als gevolg van overbelasting, maar ook afwijkingen aan de voet zoals een doorzakking kunnen de oorzaak zijn. Mensen die lijden aan mortons neuralgie hebben vooral last van pijn aan de voorvoet of tenen.

Bij het carpaal tunnel syndroom (CTS) is er sprake van zenuwpijn door de beknelling van een handzenuw in de pols. Dit leidt tot tintelingen, verminderde kracht in de vingers of hand- en zenuwpijn.

Ischias is rugpijn die vanuit de bil doorstroomt naar het been. Hierbij is de rugzenuw bekneld geraakt, bijvoorbeeld door een zwangerschap of bevalling, maar ischias kan ook ontstaan door te zwaar tillen, een hernia of een tumor.

Fantoompijn, is pijn in een geamputeerd lichaamsdeel. Hoewel het lichaamsdeel niet meer aanwezig is, ondervindt men hier toch pijn aan. De oorzaak hiervan is nog niet helemaal bekend. Er wordt verondersteld dat de zenuwen ‘denken’ dat het lichaamsdeel nog aan het lichaam zit, waardoor ze pijnprikkels doorgeven.

Zenuwpijn is niet altijd eenvoudig te behandelen. Maar met enkele tips en eventueel pijnmedicatie is het wel veel beter verdraagbaar.

Wat kan je zelf doen tegen zenuwpijn?

Zenuwpijn kan verergeren als je de huid aanraakt of als deze in contact komt met koude lucht. Probeer dit dus zoveel mogelijk te voorkomen en draag genoeg warme kleding om je te beschermen tegen de kou.

Om ervoor te zorgen dat je fit blijft en je spierkracht behoudt, is het belangrijk dat je blijft bewegen, ook al heb je pijn. Ga echter niet te ver en stop als je merkt dat hierdoor de pijn juist toeneemt.

Daarnaast kan de pijn verminderen door jezelf af te leiden en te ontspannen. Ga daarom zeker ook door met je dagelijkse activiteiten zodat je zo min mogelijk stilstaat bij de pijn. Houd er rekening mee dat de pijn zeer vervelend is, maar geen kwaad kan.

Ga echter altijd naar je huisarts als de pijn heftig is, lang aanhoudt, toeneemt of geregeld terugkomt.

Medicatie tegen zenuwpijn

Als je de huisarts bezoekt voor zenuwpijn, zal deze in eerste instantie medicijnen voorschrijven. Normale pijnstillers zoals paracetamol, NSAID’s of opioïden zijn vaak niet voldoende om zenuwpijn mee te behandelen. Daarom schrijft de huisarts medicijnen voor die specifiek gericht zijn op de overprikkeling van zenuwen of hersenen.

Vaak worden medicijnen voor epilepsie of depressie gebruikt bij de behandeling van zenuwpijn. Deze medicijnen remmen namelijk de signaaloverdracht van pijnprikkels in de zenuwen, waardoor het pijnsignaal vermindert. Houd er echter rekening mee dat het effect van deze medicijnen pas na enige weken merkbaar is.

Enkele voorbeelden van medicijnen tegen zenuwpijn zijn:

• Amitriptyline
• Nortriptyline
• Pregabaline
• Carbamazepine
• Gabapentine
• Tramadol

Amitriptyline en nortriptyline (voor ouderen) zijn antidepressiva. Je huisarts zal deze medicijnen echter niet voorschrijven als je last hebt van hartklachten, dementie, plasproblemen of epilepsie. De belangrijkste bijwerkingen van deze medicijnen zijn sufheid en een droge mond.

Pregabaline is een medicijn tegen epilepsie dat de informatieoverdracht van de zenuwen in de hersenen beïnvloedt. De bijwerkingen hiervan zijn slaperigheid, hoofdpijn, en duizeligheid.

Carbamazepine en gabapentine beïnvloeden ook de informatieoverdacht van de zenuwen in de hersenen en werken goed tegen aangezichtspijn. Ook hiervan zijn de bijwerkingen slaperigheid en duizeligheid.

Tramadol is een pijnstiller met morfine, dat wordt voorgeschreven bij heftige pijn. Nadeel van tramadol is dat deze veel bijwerkingen geeft en snel verslavend werkt.

Bij lokale pijn kan de huisarts een pleister met lidocaïne-crème of -zalf voorschrijven. Deze middelen verdoven de huid plaatselijk en tijdelijk.

Helaas is het effect van medicamenteuze behandeling van zenuwpijn vaak matig: slechts de helft van de patiënten heeft baat bij een bepaald geneesmiddel. Daarnaast is het effect onvoorspelbaar en kan dit, afhankelijk van het gebruikte middel, enkele weken op zich laten wachten. Indien één geneesmiddel onvoldoende helpt, kan je arts een combinatie van middelen met een verschillend werkingsmechanisme voorschrijven.

Risico’s en bijwerkingen

Pijnstillers met opium en morfine zoals tramadol bevatten het risico op afhankelijkheid en onthoudingsverschijnselen, daarom mogen deze middelen niet voor chronisch gebruik gebruikt worden. Bijwerkingen komen helaas vaak voor en kwetsbare ouderen zijn gevoeliger voor het ontwikkelen hiervan. Daarom wordt er altijd begonnen met een lage dosering en wordt dit geleidelijk verhoogd om de bijwerkingen te beperken. Kwetsbare ouderen worden in het begin eenmaal per week opgevolgd.

Alternatieve behandelingen tegen zenuwpijn

Als deze medicijnen onvoldoende werken of te veel bijwerkingen opleveren, kan je huisarts ook alternatieve behandelingen voorschrijven. Voorbeelden hiervan zijn:

• Een injectie met een ontstekingsremmer
• Medicijnen toedienen in het ruggenmerg via een slangetje
• Bij een hernia bijvoorbeeld kan een anesthesioloog de werking van de zenuw blokkeren met een injectie
• Een pleister met capsaïcine, hierdoor wordt de lokale huid 1 tot 2 weken gevoelloos. Echter, niet alle huisartsen zullen hiervoor kiezen aangezien hiervan veel bijwerkingen zijn gemeld.
• Als je moeite heeft met het onderhouden van een actieve leefstijl omdat je veel pijn hebt, kan je huisarts je doorverwijzen naar een fysiotherapeut, zodat je samen met hem of haar je beweeggedrag structureel kunt aanpassen.
• Ook kan je doorverwezen worden naar een psycholoog als je veel last hebt van chronische pijn en hierdoor je dagelijkse activiteiten niet normaal kunt uitvoeren. Met cognitieve gedragstherapie worden technieken aangeleerd om beter om te gaan met de pijn.
• Tot slot is een behandeling met cannabis mogelijk als de andere behandelingen geen effect hebben. Dit wordt echter uitsluitend toegepast bij personen met chronische en hevige pijn; en na overleg met deskundigen.

Mogelijk kan Dokteronline.com je helpen met zenuwpijn. Op onze website kan je een consult regelen met een geregistreerde EU-arts, die je verder kan helpen met je klachten en zo nodig de juiste behandeling zal voorschrijven.

https://www.pijn.nl/locatie-van-pijnsymptomen/algemene-pijnsyndromen/neuropatische-pijn.html

https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/indicatieteksten/neuropathische_pijn

https://www.thuisarts.nl/zenuwpijn/ik-heb-zenuwpijn

https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/pijn