Opioïde pijnstillers

Opioïden pijnstillers, ook wel opiaat of morfinomimeticum genoemd, zijn gecontroleerde pijnstillers die natuurlijke of synthetische chemicaliën bevatten op basis van morfine.

Morfine is het actieve bestanddeel van opium, wat gemaakt wordt uit papaver. Opium is in principe ingedroogd melksap, het poeder bevat ongeveer 10% morfine. Morfine werkt verdovend, verlicht de pijn en heeft rustgevende eigenschappen. De stoffen komen via het bloed bij de opioïde receptoren in de hersencellen terecht, waar ze zich aan hechten. De cellen geven vervolgens signalen af die de waarneming van pijn verminderen.

Er zijn verschillende soorten opioïden pijnstillers en elk heeft zijn eigen kenmerken. Men kan van de ene opioïde bijwerkingen krijgen en van de andere niet, daarom is het soms noodzakelijk om er verschillende uit te proberen. Opioïden pijnstillers zijn beschikbaar in verschillende vormen, zoals tabletten, pleisters of zetpillen en kunnen hevige pijn lang en goed bestrijden. Het is niet nodig om te wachten met de inname ervan totdat het echt nodig is.

Voorbeelden van opioïden pijnstillers zijn:

• Fentanyl
• Buprenorfine
• Oxycodon
• Hydromorfon
• Methadon
• Tapentadol
• Tramadol
• Morfine

Opioïden pijnstillers worden gebruikt voor de bestrijding van hevige pijn, bijvoorbeeld pijn na een operatie of voor het verlichten van pijn bij patiënten in een vergevorderd kankerstadium.

Normaal gesproken worden opioïden voor tijdelijk gebruik voorgeschreven. Ze worden ook af en toe ingezet voor de behandeling van chronische pijn, maar dit is niet altijd effectief. Opioïden pijnstillers worden altijd door een arts voorgeschreven en verkeerd of overmatig gebruik verhoogt de kans op risico’s en bijwerkingen. Als men ze echter correct gebruikt, dan veroorzaken ze zelden problemen.

De keuze van een opioïde hangt af van de volgende factoren:

• De soort pijn
• Gewenste toedieningsvorm
• De ernst van de pijn
• Kans op obstipatie
• Uw eigen voorkeur of ervaringen

Meestal wordt er gekozen voor de combinatie van een kortwerkende en een langwerkende opioïde. De langwerkende opioïde zorgt voor constante pijnstilling en bij plotselinge pijn, zoals doorbraakpijn neemt men de snelwerkende opioïde.

Opioïden zijn verkrijgbaar in verschillende vormen. De voorkeur gaat echter uit naar tabletten die oraal ingenomen moeten worden omdat dit het makkelijkst is.

Als de pijnstiller echter snel moet werken, dan kan de opioïde toegediend worden via een injectie of infuus. Opioïden pijnstillers kunnen ook toegediend worden via een morfinepomp.

Zetpillen worden minder vaak gebruikt aangezien de opname onvolledig en wisselend is. Tot slot kunnen opioïden ook via een pleister toegediend worden.

Welke doseringen zijn er?

De doseringen zijn afhankelijk van onder andere de ernst van de pijn. De dosering bespreek je altijd met je arts. Indien de toegediende dosis niet voldoende is, kan deze verhoogd worden.

Bijwerkingen die vaak voorkomen zijn:

• Obstipatie
• Misselijkheid
• Jeuk
• Braken
• Duizeligheid
• Pupilvernauwing
• Droge mond
• Fysieke afhankelijkheid
• Verslaving

Bijwerkingen zoals misselijkheid zijn te voorkomen door de tabletten in te nemen na een maaltijd. Duizeligheid kan voorkomen worden door de tabletten voor het slapen gaan in te nemen, omdat men dan meteen gaat liggen. Ook obstipatie kan verminderd worden door veel te drinken of door vezelrijk voedsel te eten.

Langdurig dagelijks gebruik van opioïden kan leiden tot lichamelijke afhankelijkheid. Het is mogelijk dat men een tolerantie ontwikkelt voor opioïden, hierdoor moet dan steeds de dosis verhoogd worden om ervoor te zorgen dat de medicijnen efficiënt zijn.

Als men fysiek afhankelijk is geworden en opeens stopt met het gebruik van opioïde pijnstillers, dan kunnen er ontwenningsverschijnselen ontstaan. Deze komen vooral voor op de tweede en derde dag na het stoppen. Dit kan gevaarlijk zijn, vooral voor hartpatiënten of mensen die lijden aan chronische ziekten.

Voorbeelden van ontwenningsverschijnselen zijn:

• Maag- en darmklachten
• Overgeven
• Hoge bloeddruk
• Geeuwen
• Botpijn
• Agitatie
• Gewichtsverlies
• Koude rillingen
• Veel zweten
• Rusteloosheid
• Slapeloosheid
• Spierpijn
• Tranende ogen

Bij voorgeschreven opioïdenmedicatie moet er onder de juiste begeleiding een controle plaats vinden om gecontroleerd te stoppen. Dit is om ontwenningsverschijnselen te verminderen of te voorkomen.

Een verslaving treedt op bij ongeveer vijf procent van de gebruikers die opioïden gedurende één jaar of langer innemen. Verslaving is een chronische ziekte waarbij mensen dwangmatig bepaalde medicijnen willen innemen, ook al is men op de hoogte van de schadelijke gevolgen ervan.

Indien een vrouw tijdens de zwangerschap verslaafd raakt aan opioïden, dan wordt haar baby ook verslaafd geboren. De baby heeft dan al bij de geboorte ontwenningsverschijnselen. Het is daarom van essentieel belang dat verslaving voorkomen wordt. Patiënten moeten goed opgevolgd worden door een arts en als de oorzaak van de pijn weg is, moet het gebruik van de opioïde in overleg met de arts langzaamaan afgebouwd worden.

Opioïden mogen niet door iedereen gebruikt worden. De volgende personen mogen geen opioïden gebruiken:

• Zwangere vrouwen
• Vrouwen die borstvoeding geven
• Personen die lijden aan acute ademhalingsdepressie
• Personen die lijden aan een hersentrauma
• Personen met een opioïdeverslaving
• Personen met een verminderde werking van de lever
• Personen met hart- en vaataandoeningen
• Personen die lijden aan hypotensie
• Personen met een verminderde longfunctie
• Personen die alcoholverslaafd zijn
• Personen met toxische psychose

Opioïden zijn uitsluitend verkrijgbaar bij een apotheek. Dit geneesmiddel is niet te koop bij een drogist.

Nee, dit geneesmiddel is recept plichtig. Je hebt dus een recept van een arts nodig om het medicijn te bestellen bij een apotheek. Koop nooit opioïden zonder recept van een arts.

Mogelijk kan Dokteronline je helpen. Op onze website kan je een consult regelen met een geregistreerde EU-arts, die je verder kan helpen met je klachten en zo nodig de juiste behandeling zal voorschrijven.

https://www.kanker.nl/gevolgen-van-kanker/pijn-bij-kanker/morfine-en-morfineachtige-pijnstillers/morfine-en-andere-zeer-sterke-pijnstillers

https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/groepsteksten/opioiden

https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/b/buprenorfine

https://www.isala.nl/patientenfolders/5890-pijn-bij-kanker-behandeling-met-morfine/

https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/pijn#volledige-tekst