Cholesterol heeft een slechte reputatie, maar het is een onmisbare lichaamseigen stof die belangrijk is voor essentiële lichaamsprocessen zoals de opbouw van celwanden, de productie van galzuren, verschillende hormonen en vitamine D. Het is echter wel van wezenlijk belang dat cholesterol in precies de juiste hoeveelheden in het lichaam aanwezig is.

Wanneer er gesproken wordt over een hoog cholesterol, wordt een te hoog gehalte aan LDL-cholesterol bedoeld. Deze variant plakt makkelijk aan de wanden van slagaders, waardoor deze kunnen vernauwen en dichtslibben.

De symptomen van een te hoge cholesterol zijn in het begin vaak onzichtbaar en mild, maar op lange termijn kunnen de vettige afzettingen levensbedreigende aandoeningen veroorzaken zoals een hartaanval of een beroerte.

Zichtbare symptomen van te hoog cholesterol

De enige zichtbare symptomen die mogelijk duiden op een hoog cholesterol duiden zijn:

• Gelige knobbeltjes rond de oogleden (xanthelasmata).
• Een witte ring rond de iris (arcus lipoïdes).
• Knobbelige verdikkingen op de pezen (xanthomen). Deze verdikkingen zitten meestal op de achillespees en pezen van de handrug. Ze kunnen ook op de pezen van de voet, knie of elleboog zitten.

Indirecte symptomen van een te hoog cholesterol

De overige symptomen van hoog cholesterol zijn indirect van aard. Hiermee bedoelen we dat een hoog cholesterol herkent kan worden door de klachten die mede door deze aandoening veroorzaakt worden. Het zijn de symptomen die het gevolg zijn van het dichtslibben van slagaders.

Aderverkalking of atherosclerose treedt met name op aan de binnenbekleding van de kransslagader, de aorta en vertakkingen van de aorta. Je kan het aan de buitenkant niet zien, maar de afzetting van cholesterol zorgt langzaam maar zeker voor een vernauwing van de slagaders, waardoor de doorstroming van (zuurstofrijk) bloed steeds meer wordt gehinderd. Pas wanneer de doorgang zo’n 50% is vernauwd, ontstaan er klachten.

Welke symptomen er bij atherosclerose optreden, is afhankelijk van de ernst van de aderverkalking en de locatie van de vernauwing. De meest voorkomende zijn:

• Angina pectoris: een drukkende pijn op de borst door een verminderde zuurstoftoevoer naar het hart.
• Vermoeidheid en kortademigheid: door minder bloedtoevoer naar de spieren.
• Hartinfarct: door het volledig verstopt raken van de kransslagader.
• TIA: door een kortdurend zuurstoftekort in de hersenen.
• Een beroerte: door een langdurig zuurstoftekort in de hersenen.

Ongeveer één op de vijfhonderd mensen heeft een sterke genetische aanleg voor een hoog cholesterol, waarbij al op jonge leeftijd een cholesterolgehalte van 7,5 of hoger wordt gemeten. In deze gevallen is het verstandig eerder te beginnen met testen en indien nodig te behandelen.

In de meeste gevallen heeft een te hoge cholesterol te maken met ongezonde leefstijlgewoontes. De belangrijkste risicofactoren zijn:

• Roken
• Een tekort aan beweging
• Ongezonde voeding
• Overgewicht

Een te hoog cholesterol kan je aanpakken met gezonde leefstijlgewoontes en/of medicatie.

Omdat de oorzaken vaak te maken hebben met je leefstijl, hoef je niet altijd meteen medicijnen te gebruiken. Het belangrijkste advies is dan ook het naleven van een gezonde leefstijl. De 4 belangrijkste leefstijl strategieën zijn gezond eten, meer bewegen, een gezond gewicht nastreven en niet roken.

1. Cholesterol verlagen door voeding

Door gezond te eten zal je cholesterolbalans zich grotendeels herstellen. Eet minder verzadigd vet en geraffineerde suikers. Eet elke dag minstens 200 gram groenten en 2 stuks fruit en kies altijd voor volkoren producten. Eet daarnaast meer gezonde vetten door minstens eenmaal per week vette vis te eten. Ook voedingsmiddelen met plantensterolen kunnen je cholesterol verlagen. Plantensterolen zijn vetachtige stoffen die erg op cholesterol lijken. Deze komen onder andere voor in plantaardige olie, noten en granen. Ze zorgen ervoor dat de darmen minder cholesterol uit de voeding opnemen.

2. Cholesterol verlagen door te bewegen

Regelmatig bewegen verbetert de antioxidatieve en ontstekingsremmende werking van je goede cholesterol. Dit helpt je om chronische ziekten in het lichaam te voorkomen.Elke stap die je zet is goed, maar hoe meer je beweegt, hoe beter. Doe ook een aantal keren per week (in totaal 2,5 uur) een matige of zwaardere inspanning.

3. Een gezond gewicht

Een gezond gewicht is belangrijk voor je algehele gezondheid. Een gezond vetpercentage zorgt voor minder ontstekingen in het lichaam, en daardoor ook voor een meer gebalanceerde cholesterol. Dit bereik je natuurlijk door de eerste 2 tips toe te passen: gezonder eten en meer bewegen! 

4. Cholesterol verlagen door niet te roken

Er zijn twee soorten cholesterol: HDL en LDL. HDL is het ‘goede’ cholesterol en LDL wordt bestempeld als het ‘slechte’ cholesterol dat je zoveel mogelijk moet zien te verlagen. Het is bekend dat roken het HDL-cholesterol verlaagt. Door te stoppen met roken verhoogt het goede cholesterol weer, waardoor het slechte (LDL) cholesterol daalt.

Medicatie wordt aanbevolen in alle gevallen waarin er, door extra andere factoren, een verhoogd risico op vaatziekten bestaat: hoge bloeddruk, diabetes, roken en wanneer vaatziekten in de familie voorkomen. Als het risico hoog is (>10% kans op verstopping in de komende tien jaar) of als al sprake is geweest van een verstopping, dan is medische behandeling noodzakelijk. Bespreek jouw persoonlijke situatie altijd met een arts.

Statines werken door het enzym te blokkeren dat cholesterol aanmaakt in het lichaam. Ze worden ’s avonds ingenomen, omdat het enzym ’s nachts het meest actief is. Er zijn verschillende soorten statines, en van allemaal is aangetoond dat ze ‘slecht’ LDL-cholesterol met 25-40% verlagen, ook in lage doseringen.

Helaas hebben statines, net als andere medicijnen, bijwerkingen. Mogelijke bijwerkingen zijn spierpijn, hoofdpijn, maag- en darmklachten en verminderde leverfunctie. Verhoging van de dosis betekent een verhoogde kans op bijwerkingen, terwijl de extra cholesterolverlaging slechts ongeveer 6% is. Daarom moet begonnen worden met een lage dosering, met na drie maanden een controle van het cholesterolgehalte en de leverfunctie.

Een ander mogelijk medicijn is ezetimibe, dat de opname van cholesterol uit voedsel remt. Dit medicijn is echter veel minder effectief en kent meer bijwerkingen.

Mogelijk kan Dokteronline je helpen. Op onze website kan je een consult regelen met een geregistreerde EU-arts, die je verder kan helpen met je klachten en zo nodig de juiste behandeling zal voorschrijven.