Blaasontsteking

Een blaasontsteking is een ontsteking van het slijmvlies van de blaas. Vaak is ook de urinebuis ontstoken.

In 80% van de gevallen wordt een blaasontsteking veroorzaakt door een bacterie uit de darm, de Escherichia coli, meestal E.coli genoemd. De bacterie bereikt via de urinebuis de blaas. De E.coli beschikt over haakjes waarmee zij zich vasthecht aan de blaaswand en zich daar nestelt. In combinatie met onderstaande factoren is het risico op een blaasontsteking verhoogd:

• Geslacht: Vrouwen krijgen vaker een blaasontsteking dan mannen. De urinebuis van vrouwen bevindt zich dicht bij de vagina en de anus. In de schaamstreek zijn veel bacteriën aanwezig die tijdens seksueel contact, of wanneer men de billen van achteren naar voren afveegt, gemakkelijk de urinebuis kunnen binnendringen. Bovendien is de urinebuis van vrouwen slechts 4 cm lang, terwijl deze bij mannen ongeveer 20 cm bedraagt. De afstand die bacteriën moeten overbruggen om de blaas te bereiken is bij vrouwen dus korter zodra ze in de urinebuis terechtkomen. Bij mannen gaat een blaasontsteking vaak gepaard met een ontsteking van de prostaat.
• Vernauwing of obstructie: Bacteriën gedijen goed in urine, dus ook schadelijke bacteriën. Wanneer het ledigen van de blaas bemoeilijkt wordt door een vernauwing, bestaat er een verhoogde kans op infectie. Bij vrouwen kan dit het gevolg zijn van een verzakking van de blaas of de baarmoeder. Bij mannen kan een vergrote prostaat, al dan niet ontstoken, of een vernauwing van de urinebuis zorgen voor onvolledig ledigen van de blaas.
• Suikerziekte: Vooral vrouwen op hogere leeftijd met suikerziekte of diabetes lopen een verhoogd risico op een blaasinfectie.
• Soa (seksueel overdraagbare aandoening): Soa’s zoals Chlamydia of gonorroe kunnen bij mannen een blaasinfectie veroorzaken. Bij vrouwen veroorzaken soa’s eerder een infectie van de vagina.
• De menopauze: Bij vrouwen zien we dat door hormonale veranderingen tijdens de menopauze het slijmvlies van de vagina en de urinebuis dunner wordt. De vagina produceert ook minder vocht. De zuurgraad van het vocht bood bescherming tegen schadelijke bacteriën, maar deze bescherming is nu verminderd. Schadelijke bacteriën kunnen vanuit de vagina via de nabijgelegen urinebuis de blaas bereiken en een blaasontsteking veroorzaken.
• Zwangerschap: Tijdens de zwangerschap is er een verhoogd risico op blaasontsteking doordat de baarmoeder druk kan uitoefenen op de blaas.
• Blaas- en/of nierstenen: Blaas- en nierstenen kunnen kleine beschadigingen veroorzaken aan de urinewegwanden, waardoor de E.coli-bacteriën zich nog gemakkelijker kunnen vasthechten aan de urinewegwanden.
• Chemische oorzaken: Het gebruik van zeep of shampoo bij het wassen van de schaamstreek kan de natuurlijke afweer verstoren door de aanwezige chemische stoffen.
• Voorwerp van buitenaf: Een blaaskatheter (een slangetje in de blaas om urine af te voeren) kan een blaasontsteking veroorzaken. Bacteriën kunnen gemakkelijk de urinebuis binnendringen wanneer er een katheter wordt geplaatst; ook op het moment van inbrengen is er een verhoogd risico op het meevoeren van bacteriën.

Er zijn verschillende vormen van blaasontstekingen, die als volgt worden onderscheiden:

• Acute blaasontsteking bij gezonde personen
• Acute blaasontsteking bij gezonde zwangere personen
• Recidiverende of terugkerende blaasontsteking

Een blaasontsteking kunt u herkennen aan de volgende symptomen:

• Pijn en een branderig gevoel bij het plassen
• Frequente aandrang om te urineren
• Kleine hoeveelheden urine per keer
• Troebele urine of bloed in de urine
• Urine met een sterke geur
• Pijn of vage klachten in de onderbuik
• Pijn of vage klachten in de lendenstreek
• Mogelijke temperatuurverhoging, meestal geen koorts
• Algemeen gevoel van ziekte.

Soms zijn de klachten zeer vaag en merkt u niet dat u een blaasontsteking heeft.

U kunt zelf heel wat doen tegen een blaasontsteking. Voor zowel vrouwen als mannen geldt: veel water drinken. Zorg ervoor dat u goed uitplast. Zorg voor een vlotte stoelgang zodat uw blaas voldoende ruimte heeft om volledig te ledigen. Vitamine C en cranberrysap kunnen nuttig zijn. Draag losse kleding en ondergoed, bij voorkeur uit katoen. Eet gezond met veel fruit en groenten. Gebruik weinig tot geen alcohol. Rook niet. Vrouwen wordt aangeraden de billen van voren naar achteren af te vegen, om te voorkomen dat bacteriën naar de urinebuis worden gebracht. Vermijd het gebruik van zeep en vaginale douches voor het reinigen van de schaamstreek. Het kan helpen om na seksueel contact even te gaan plassen.

De eerste keuze van de arts is doorgaans om af te wachten, met het advies veel water te drinken en indien nodig een pijnstiller te nemen. Cranberrycapsules of -drank kunnen helpen. Vaak geneest de aandoening binnen een week. Indien dit niet het geval is, zal de arts antibiotica voorschrijven. Om de diagnose te bevestigen, kan met een urinestrip nagegaan worden of er sprake is van een ontsteking. Om te bepalen welke bacterie de ontsteking veroorzaakt, kan een urinestaal worden opgestuurd voor een kweek in het laboratorium. De arts kan de uitslag van de kweek afwachten of onmiddellijk antibiotica voorschrijven; in dat geval kan de antibiotica na de uitslag eventueel worden aangepast.

Geneesmiddelen

Bij de meeste vormen van blaasontsteking is antibiotica het aangewezen geneesmiddel. Lees steeds de bijsluiter alvorens het geneesmiddel te gebruiken. Voor alle antibiotica geldt dat de volledige kuur moet worden afgemaakt. Indien u eerder een allergische reactie heeft gehad op een bepaald antibioticum, mag u dit geneesmiddel niet meer (opnieuw) gebruiken. Indien u merkt dat de antibioticakuur niet goed werkt of als u koorts krijgt, neem dan contact op met een arts.

Bij acute blaasontsteking bij gezonde personen kunnen de volgende antibiotica, die oraal worden ingenomen, worden voorgeschreven:

• Nitrofurantoïne. Dit antibioticum is doeltreffend tegen de E.coli-bacterie, die in de meeste gevallen (80%) de oorzaak is van een blaasontsteking. Nitrofurantoïne kan de urine geel of bruin kleuren. Bij nierfunctiestoornissen mag nitrofurantoïne niet worden gebruikt.
• Fosfomycine. Dit antibioticum wordt in principe als eenmalige dosis voorgeschreven, bij voorkeur voor het slapengaan op een lege maag.
• Trimethoprim.

Bij acute blaasontsteking tijdens de zwangerschap wordt meestal eerst een kweek uitgevoerd. Daarna wordt onmiddellijk gestart met antibiotica. Tijdens de zwangerschap kunnen de volgende antibiotica, die oraal worden ingenomen, worden voorgeschreven:

• Nitrofurantoïne. Echter niet aan het einde van de zwangerschap. Nitrofurantoïne kan de urine geel of bruin kleuren. Bij ernstige nierfunctiestoornissen mag nitrofurantoïne niet worden gebruikt.
• Fosfomycine. Dit antibioticum wordt in principe als eenmalige dosis oraal ingenomen, bij voorkeur voor het slapengaan op een lege maag.
• Trimethoprim. Dit antibioticum mag niet worden toegediend bij ernstig gestoorde lever- en nierfuncties en bepaalde vormen van bloedarmoede.
• Amoxicilline/clavulaanzuurkuur, oraal. Niet gebruiken bij een voorgeschiedenis van geelzucht, leverfunctiestoornissen of ernstige huidreacties.

Wanneer het resultaat van het urineonderzoek bekend is, kan eventueel voor een meer gerichte antibiotische behandeling worden gekozen. Bij terugkerende blaasontsteking bij gezonde personen is de eerste keuze om veel te drinken, goed uit te plassen, onmiddellijk te urineren bij aandrang en na seksueel contact ook meteen te gaan plassen. Cranberrycapsules of -drank kunnen helpen. Indien dit alles niet helpt, kunnen geneesmiddelen worden voorgeschreven.

Geneesmiddelen bij terugkerende blaasontsteking bij gezonde personen: Eén van de volgende antibiotica, afhankelijk van de werkzaamheid bij de eerste blaasontsteking, wordt gedurende langere tijd (6 tot 12 maanden) voorgeschreven:

• Nitrofurantoïne, oraal in te nemen, bij voorkeur voor het slapengaan. Bij langdurig gebruik kunnen bijwerkingen optreden zoals zenuwaandoeningen en kortademigheid met prikkelhoest. Verder kan nitrofurantoïne de urine geel of bruin kleuren. Bij ernstige nierfunctiestoornissen mag nitrofurantoïne niet worden gebruikt.
• Trimethoprim, oraal in te nemen, bij voorkeur voor het slapengaan. Dit antibioticum mag niet worden toegediend bij ernstig gestoorde lever- en nierfuncties en bepaalde vormen van bloedarmoede.

De arts kan er ook voor kiezen om één van deze antibiotica enkel voor te schrijven na seksueel contact. Dan wordt geadviseerd om binnen 2 uur een dosis in te nemen en niet meer dan 1 dosis per dag. Bij vrouwen rond de menopauze. Rond de menopauze kan het slijmvlies van blaas en vagina dunner worden door een daling van de oestrogenen, waardoor blaasinfecties en terugkerende blaasinfecties vaker kunnen optreden. De arts kan dan oestrogenen voorschrijven:

• Oestriol. Dit geneesmiddel wordt vaginaal ingebracht. Dit middel wordt bij voorkeur niet gebruikt bij borstkanker (of wanneer u dat heeft gehad), bij acute lever- en nieraandoeningen, en bij hartproblemen.

Lees steeds de bijsluiter alvorens het geneesmiddel te gebruiken.

Alternatieve behandelingen

Mogelijke alternatieve behandeling van blaasontsteking zijn cranberry-extract en lactobacillenpreparaten.

Levensstijlveranderingen

Drink veel water, eet gezond met veel fruit en groenten. Beperk alcoholgebruik en bij blaaspijnsyndroom wordt aangeraden helemaal geen alcohol te gebruiken, aangezien dit de pijn kan verergeren. Gebruik geen zeep in het schaamgebied. Stop met roken. Vermijd scherpe kruiden. Ga urineren na seksueel contact. Veeg bij het toiletbezoek in de juiste richting. Draag losse onderkleding, rokken en/of broeken zodat de blaas niet wordt afgekneld. Zorg voor een vlotte stoelgang. Houd uw urine niet te lang op. Het is het beste om onmiddellijk te gaan plassen zodra u aandrang voelt. Uitplassen betekent de blaas volledig ledigen.

Bijkomende risico’s

De bacteriën kunnen zich bij een onbehandelde blaasontsteking in de blaaswand nestelen en zo regelmatig ontstekingen veroorzaken. Daarnaast kan een onbehandelde blaasontsteking opstijgen naar de hogere urinewegen en naar de nieren, waar zij een nierbekkenontsteking kan veroorzaken. Deze is moeilijker te behandelen dan een blaasontsteking. Een nierbekkenontsteking kan een chronisch verloop aannemen, wat ernstige gevolgen kan hebben voor de hele nier met uiteindelijk nierfalen tot gevolg. Bovendien kunnen de bacteriën van een onbehandelde blaasontsteking zich via het bloed door het hele lichaam verspreiden en bloedvergiftiging veroorzaken. Dit is een zeer ernstige, mogelijk levensbedreigende situatie, met hoge koorts en rillingen. Dit moet onmiddellijk behandeld worden. In het laatste trimester van de zwangerschap kan een onbehandelde blaasontsteking weeën opwekken.

Een ander risico is dat de E.coli-bacterie resistent kan zijn tegen antibiotica, waardoor men moet overschakelen op duurdere medicatie.

Een blaasontsteking is niet altijd te voorkomen. Toch zullen dezelfde tips als bij “Wat kunt u zelf doen tegen een blaasontsteking” helpen om een blaasontsteking te voorkomen.

http://www.medicijnen-op-maat.nl/nieren-en-urinewegen/urineweginfecties.htm

https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/indicatieteksten/urineweginfecties#urineweginfecties_ongecompliceerde_urineweginfectie_literatuur

https://www.rivm.nl/brochure-blaasontsteking-en-resistente-e-coli