Schildklierklachten

De schildklier is een vlindervormige klier die zich in de hals bevindt, tegen de luchtpijp aan. De schildklier produceert schildklierhormonen. Deze hormonen zijn van belang voor de stofwisseling en groei. Om schildklierhormonen te kunnen aanmaken, heeft de schildklier jodium nodig. Dit is een essentieel bestanddeel van onze voeding. We nemen het op via jodiumhoudend zout, bijvoorbeeld in brood, vis en eieren. Dit jodium wordt via het bloed naar de schildklier getransporteerd. Vervolgens filtert de schildklier het jodium uit het bloed voor de aanmaak van de hormonen.

Deze schildklierhormonen spelen een belangrijke rol bij de stofwisseling in alle cellen. Stofwisseling betekent het opnemen van voedingsstoffen en het omzetten ervan in energie. Die energie is essentieel om het hele lichaam goed te laten functioneren. Daarom is de schildklier een zeer belangrijk orgaan.

Het komt vaak voor dat de schildklier te traag of net te snel werkt. Een te traag werkende schildklier wordt hypothyreoïdie genoemd en een te snel werkende schildklier hyperthyreoïdie. In deze gevallen wordt respectievelijk te weinig of te veel hormonen geproduceerd. Hypothyreoïdie komt veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en de kans op het ontwikkelen ervan neemt toe met de leeftijd.

In het geval van hypothyreoïdie ervaart men onder andere de volgende klachten:

• Gewichtstoename;
• Vermoeidheid en futloosheid;
• Lage hartslag;
• Snel en vaak koud hebben;
• Verstopping;
• Haaruitval;
• Gezwollen oogleden en gezicht;
• Opgezette schildklier;
• Stemverandering;
• Droge en bleke huid;
• Onregelmatige menstruatie;
• Concentratiestoornissen;
• Psychische klachten;
• Spierpijn.

Er zijn zoveel klachten omdat de hormonen die de schildklier aanmaakt in het bloed terechtkomen en dus invloed hebben op het hele lichaam. De aandoening wordt soms moeilijk herkend, vooral als de klachten niet uitgesproken zijn.

In het geval van hyperthyreoïdie ervaart men onder andere de volgende klachten:

• Zweten;
• Vermoeidheid;
• Hartkloppingen;
• Gejaagd gevoel;
• Gewichtsverlies;
• Diarree;
• Beven;
• Warme en vochtige huid;
• Vergrote en uitpuilende ogen;
• Opgezette schildklier;
• Onregelmatige menstruatie;
• Verhoogde eetlust;
• Slaapproblemen.

Zoals hierboven uitgelegd, dient er een onderscheid gemaakt te worden tussen een te traag en een te snel werkende schildklier. De oorzaak van hypothyreoïdie is in de meeste gevallen een auto-immuunziekte. In dat geval maakt het lichaam antistoffen aan tegen de eigen schildklier, waardoor deze te weinig hormonen produceert. In de meeste gevallen is de ziekte van Hashimoto de oorzaak van deze auto-immuunziekte. Bij deze aandoening stopt de schildklier uiteindelijk volledig met functioneren. De ziekte is chronisch en komt vooral voor bij vrouwen.

Andere oorzaken van hypothyreoïdie kunnen zijn: een schildklierontsteking na een bevalling, een ingreep aan de schildklier, bestraling van de hals, gebruik van geneesmiddelen met lithium of jodium, of een behandeling met radioactief jodium. Daarnaast is er een verhoogd risico op het ontwikkelen van een schildklierziekte als het in de familie voorkomt of na een bevalling. Ook bij hyperthyreoïdie is de oorzaak meestal een auto-immuunziekte, namelijk de ziekte van Graves. In dat geval maakt de schildklier net te veel hormonen aan.

Aangezien zowel hypothyreoïdie als hyperthyreoïdie ernstige aandoeningen zijn waarvoor medicatie noodzakelijk is, kunt u zelf weinig doen om ze te voorkomen. Neem echter contact op met uw arts indien u behandeld wordt voor hypothyreoïdie en de volgende symptomen ervaart:

• Traagheid;
• Snel koud hebben;
• Gezwollen oogleden;
• Haaruitval;
• Droge huid.

Dit zijn klachten die kunnen wijzen op een tekort aan schildklierhormonen.

Neem eveneens contact op met uw arts indien u last krijgt van de volgende symptomen:

• Zenuwachtig en gejaagd gevoel;
• Pijn op de borst;
• Hoofdpijn;
• Zweten;
• Gewichtsverlies;
• Stemmingswisselingen;
• Diarree.

Dit zijn klachten die kunnen wijzen op een teveel aan schildklierhormonen.

Aangezien zowel hypothyreoïdie als hyperthyreoïdie ernstige aandoeningen zijn waarvoor medicatie noodzakelijk is, kunt u zelf weinig doen. Het is echter belangrijk dat vrouwen die zwanger willen worden en hyperthyreoïdie hebben, eerst behandeld worden. Een te hoge hoeveelheid schildklierhormoon in het bloed kan immers risico’s inhouden voor de baby, zoals groeivertraging en schedelafwijkingen. Zodra de waarden opnieuw normaal zijn, is het veilig om zwanger te worden. Daarnaast is het belangrijk om gezond en gevarieerd te eten en voldoende te bewegen. Hierdoor zult u zich fitter voelen. Personen die roken en lijden aan hyperthyreoïdie hebben bovendien een verhoogde kans op het (nog meer) uitpuilen van de ogen.

Wanneer u bij uw huisarts komt omdat u vermoedt dat u schildklierproblemen heeft, zal deze in eerste instantie een bloedonderzoek laten uitvoeren om na te gaan of de schildklier correct functioneert.

Er wordt daarbij gekeken naar twee waarden: die van vrije T4 (schildklierhormoon) en TSH (schildklierstimulerend hormoon). Normaal gezien ligt de vrije T4 tussen 9,0 en 24,0 pmol/l en de TSH tussen 0,4 en 4,0 mU per liter. Bij hypothyreoïdie is de hoeveelheid vrije T4 in het bloed verlaagd en de hoeveelheid TSH verhoogd. Bij hyperthyreoïdie is de hoeveelheid vrije T4 in het bloed te hoog en de hoeveelheid TSH verlaagd.

Kunstmatig schildklierhormoon

Hypothyreoïdie is goed te behandelen met een kunstmatig schildklierhormoon, zoals Levothyroxine. Indien de oorzaak van de hypothyreoïdie de ziekte van Hashimoto, een schildklieroperatie of een behandeling met radioactief jodium is, is de kans groot dat u levenslang schildkliertabletten moet innemen. Gewoonlijk dient u de tabletten één keer per dag in te nemen, op hetzelfde tijdstip en op een nuchtere maag. Indien u jonger bent dan 60 jaar en geen hartproblemen heeft, wordt meestal meteen met een hogere dosis gestart. Indien u ouder bent dan 60 of hartproblemen heeft, wordt begonnen met een lagere dosis die geleidelijk wordt verhoogd. Aangezien de sterkte per merk of verpakking van het geneesmiddel Levothyroxine kan verschillen, is het belangrijk dat u steeds hetzelfde merk gebruikt.

Medicatie

Hyperthyreoïdie kan behandeld worden met geneesmiddelen, radioactief jodium of via een operatie. Uw arts zal samen met u beslissen welke behandeling het meest geschikt is, afhankelijk van mogelijke nadelen en uw persoonlijke situatie, zoals een kinderwens. Indien gekozen wordt voor geneesmiddelen, krijgt u waarschijnlijk eerst Thiamazol of Levothyroxine, een gelijkaardig geneesmiddel om de werking van de schildklier te onderdrukken. Dit kan gecombineerd worden met een bètablokker indien u veel last heeft van klachten zoals hartkloppingen en transpiratie. Na ongeveer zes weken worden uw waarden gecontroleerd en krijgt u een geneesmiddel met een kunstmatig schildklierhormoon, zoals Levothyroxine.

Gewoonlijk dient u de tabletten één keer per dag in te nemen, op hetzelfde tijdstip en op een nuchtere maag. Vervolgens worden uw waarden na zes weken opnieuw gecontroleerd, waarna eventueel de dosering wordt aangepast. In plaats van deze geneesmiddelen kan er ook gekozen worden voor titratie, waarbij u een lage dosis Thiamazol krijgt. Dit wordt toegediend door een internist. Aangezien de sterkte per merk of verpakking van het geneesmiddel Levothyroxine kan verschillen, is het belangrijk dat u steeds hetzelfde merk gebruikt. Indien gekozen wordt voor een behandeling met radioactief jodium, moet u in het ziekenhuis een vloeistof met deze stof innemen. Dit komt via het bloed in de schildklier terecht en werkt snel. Door de straling van het jodium stopt de schildklier met werken. Deze methode is veilig omdat u de radioactieve stof vanzelf weer uitplast.

Een nadeel van deze behandeling is dat de schildklier jaren later mogelijk te traag gaat werken, waardoor u alsnog geneesmiddelen moet innemen. Houd er bovendien rekening mee dat u gedurende zes maanden na inname van het radioactief jodium niet zwanger mag worden.

Operatie

Tot slot kan er gekozen worden voor een operatie om hyperthyreoïdie te behandelen. Hierbij wordt een deel van de schildklier verwijderd. De voordelen hiervan zijn dat de druk op de luchtpijp en de zwelling verminderen, maar het risico bestaat dat de schildklier nadien te traag gaat werken, waardoor u alsnog geneesmiddelen moet innemen. Daarnaast bestaat er een risico op blijvende heesheid indien de zenuw die door de schildklier loopt beschadigd raakt.

Voor zowel de behandeling van hypothyreoïdie als hyperthyreoïdie kan het enkele maanden duren vooraleer de juiste dosis medicatie gevonden wordt. Bij de ziekte van Graves wordt uw bloed doorgaans om de drie maanden gecontroleerd. Mogelijk kunt u tijdelijk stoppen met de medicatie, waarna u op verschillende tijdstippen opnieuw bloedonderzoek moet laten uitvoeren. Ongeveer de helft van de patiënten heeft nadien een blijvend goed werkende schildklier. Indien na het stoppen met de medicatie de aandoening toch terugkomt, moet verdergegaan worden met een behandeling op basis van geneesmiddelen, of wordt gekozen voor radioactief jodium of een operatie.

De mogelijke bijwerkingen van Thiamazol zijn misselijkheid, gewrichtspijn en huiduitslag. Een zeldzame bijwerking is een te snelle daling van het aantal witte bloedcellen. Bijwerkingen van Levothyroxine zijn zweten, hartkloppingen, pijn op de borst en diarree. Daarnaast kunnen andere geneesmiddelen die u inneemt een invloed hebben op uw schildkliermedicatie. Ze kunnen elkaar tegenwerken of versterken, wat mogelijk schadelijk is. Informeer uw arts dan ook altijd indien u andere geneesmiddelen gebruikt.

Zoals hierboven beschreven hebben de verschillende behandelingen van hyperthyreoïdie elk hun voor- en nadelen. Vooral dat de schildklier na verloop van tijd te traag kan gaan werken, waardoor u alsnog kunstmatige schildklierhormonen moet innemen.