Bacteriële infecties

Infecties kunnen ontstaan door bacteriën die in ons lichaam aanwezig zijn en zich hebben vermenigvuldigd. Bacteriën zijn met het blote oog niet zichtbaar, maar we komen er dagelijks mee in contact. Toch worden we niet altijd ziek. Dit is te danken aan ons immuunsysteem, dat ons beschermt, en aan het feit dat deze indringers niet altijd schadelijk zijn; in ons lichaam zijn steeds bacteriën aanwezig die nuttig werk verrichten. Zo dragen ze bij aan de vertering van voedsel in onze darmen en beschermen ze de huid tegen schadelijke indringers.

Wanneer pathogene bacteriën het lichaam binnendringen, produceert ons lichaam meer witte bloedcellen om ons te beschermen tegen een infectie. Indien de bacteriën zich echter sneller vermenigvuldigen dan het lichaam witte bloedcellen kan aanmaken, worden we ziek. De bacteriën kunnen dan een infectie veroorzaken, zoals een longontsteking.

Dit gaat vaak gepaard met koorts. Een longontsteking of endocarditis kan fataal zijn indien geen antibiotica worden toegediend. Het lichaam is dan immers niet of nauwelijks in staat om zelf van deze aandoening te herstellen. Antibiotica kunnen in dergelijke gevallen levensreddend zijn. Soms volstaan bedrust of andere eenvoudige maatregelen om te herstellen van de bacteriële infectie.

Het type antibioticum dat geschikt is om een ontsteking te behandelen, hangt af van de klachten en het soort bacteriële infectie. Soms is het noodzakelijk om urine of etter op te sturen naar een laboratorium om te bepalen welke bacterie de infectie veroorzaakt en welk antibioticum vereist is. Elke bacterie heeft immers een andere opbouw.

Bacteriële infecties worden veroorzaakt door bacteriën.

De meest voorkomende bacteriële infecties zijn:

• Longontsteking;
• Keelontsteking;
• Middenoorontsteking;
• Blaasontsteking;
• Huidinfecties;
• Darmontsteking;
• Oogontsteking.

Longontsteking

Bij een longontsteking zijn de kleinere luchtwegen en longblaasjes ontstoken. Personen met een longontsteking ondervinden last van hoesten, kortademigheid, koorts en vermoeidheid. Een longontsteking kan zowel door een bacterie als door een virus worden veroorzaakt; in het geval van een virus betreft het vaak het griepvirus.

Dit leidt tot extra slijmvorming in de longblaasjes, waardoor er minder zuurstof kan worden opgenomen en u kortademig wordt. Indien een longontsteking door een bacterie wordt veroorzaakt, zal uw huisarts een antibioticakuur voorschrijven. Vaak is het niet meteen duidelijk of de longontsteking door een virus dan wel door een bacterie werd veroorzaakt, en aangezien het laatste vrij ernstig kan zijn, zal uw huisarts in de meeste gevallen uit voorzorg antibiotica voorschrijven.

Keelontsteking

Een keelontsteking kan eveneens door een virus of een bacterie worden veroorzaakt. Veelvoorkomende symptomen zijn: pijn of een branderig gevoel in de keel, pijn bij het slikken, koorts, gezwollen klieren, een hese stem en soms oorpijn. Bij een bacteriële keelontsteking zijn ook de keelamandelen ontstoken; dit wordt meestal veroorzaakt door de streptokokbacterie en is bijzonder pijnlijk.

Middenoorontsteking

Een middenoorontsteking, of oorpijn, komt vooral voor bij kinderen jonger dan vijf jaar. Meestal geneest dit spontaan na twee tot drie dagen. De ontsteking kan ontstaan door het verkoudheidsvirus dat in het middenoor terechtkomt of door een bacterie zoals Streptococcus pneumoniae die zich in het middenoor heeft gevestigd. Door de toenemende druk in het middenoor komt het trommelvlies bol te staan, wat erg pijnlijk kan zijn.

Blaasontsteking

Bij een blaasontsteking is het slijmvlies van de blaas ontstoken. Dit wordt vaak veroorzaakt door bacteriën die in de darmen leven, via de urinebuis in de blaas terechtkomen en daar een ontsteking veroorzaken. Vrouwen zijn gevoeliger voor blaasontstekingen dan mannen omdat hun urinebuis korter is.

Bacteriële huidinfectie

Een bacteriële huidinfectie ontstaat meestal op een plaats waar de huid beschadigd is. Op die plek dringen bacteriën binnen die zich normaal op de huid bevinden, waardoor een ontsteking van de huid ontstaat. Wondroos en krentenbaard zijn voorbeelden van huidinfecties.

Darmontsteking

Een virus of bacterie kan een ontsteking van de darmwand veroorzaken, waardoor de darm minder vocht en voedingsstoffen opneemt en deze als zeer dunne stoelgang worden uitgescheiden. Infecties van het maag-darmkanaal kunnen worden veroorzaakt door virussen (buikgriep), parasieten en bacteriën, zoals Salmonella.

Oogontsteking

De meest voorkomende vorm van een oogontsteking is een ontsteking van het bindvlies. Dit is een dun weefsel dat het oogwit en de binnenzijde van de oogleden bedekt. Ook een oogontsteking kan zowel door een virus als door een bacterie worden veroorzaakt.

Bacteriële infecties zijn te herkennen aan pijnklachten, vermoeidheid, een rode of gezwollen huid, een gevoel van algemene malaise en soms koorts. Ook kunnen de lymfeklieren gezwollen zijn, zoals bijvoorbeeld bij een keelontsteking of angina. Daarnaast kunt u griepachtige symptomen ervaren zoals spierpijn en een verminderde eetlust.

Om een bacteriële infectie te bestrijden is het steeds aangewezen om voldoende rust te nemen en veel te drinken. Neem bij verergerende of aanhoudende klachten en koorts contact op met uw huisarts. Deze zal u onderzoeken en eventueel antibiotica voorschrijven om de infectie te behandelen en de bacteriën te doden.

Indien de arts heeft vastgesteld dat uw infectie door een bacterie werd veroorzaakt, zal hij of zij u een antibioticum voorschrijven.

Bacteriële infecties bestrijden met antibiotica

In het algemeen worden antibiotica onderverdeeld in smalspectrum- en breedspectrumantibiotica. Smalspectrumantibiotica zijn specifiek gericht op infecties door een bepaalde groep bacteriën. Breedspectrumantibiotica bestrijden verschillende soorten bacteriën tegelijk. Artsen geven de voorkeur aan smalspectrumantibiotica omdat hierbij minder goede bacteriën worden vernietigd tijdens de behandeling, waardoor er minder bijwerkingen optreden. Ze kunnen echter enkel worden voorgeschreven als bekend is welke bacterie de ontsteking veroorzaakt. Indien dit niet het geval is, zijn breedspectrumantibiotica een goed alternatief omdat ze meerdere verschillende soorten bacteriën aanpakken. Het nadeel hiervan is dat er meer bijwerkingen, zoals maag- en darmklachten, kunnen optreden omdat ook de goede bacteriën in de darmflora worden aangetast.

Ook de locatie van de ontsteking in het lichaam is bepalend voor de keuze van een bepaald antibioticum. Bepaalde weefsels zijn immers meer of minder gevoelig voor een bepaald type antibioticum. De arts moet een antibioticum kiezen dat het betreffende weefsel kan doordringen.

Antibiotica worden steeds voorgeschreven door uw arts en dit gebeurt enkel indien het echt noodzakelijk is, bijvoorbeeld omdat u onvoldoende weerstand heeft om de infectie zelf te bestrijden. Artsen willen niet te snel antibiotica voorschrijven om resistentie te voorkomen. Dit betekent dat de bacterie zich aanpast en ongevoelig wordt voor het geneesmiddel. Hierdoor kan dit type antibioticum niet langer worden ingezet om deze bacterie te bestrijden, ook niet bij andere patiënten.

Antibioticaresistentie

Bovendien kunnen bacteriën geleidelijk resistent worden. Dit gebeurt vooral bij herhaaldelijk of langdurig gebruik van hetzelfde type antibioticum. Antibioticaresistentie kan dus gevaarlijke situaties veroorzaken; in het ergste geval zijn bacteriële infecties in de toekomst niet meer te behandelen, wat in sommige gevallen levensbedreigend kan zijn.

Aangezien antibiotica enkel bacteriën doden en geen virussen, zal een arts dit geneesmiddel niet voorschrijven bij griep, verkoudheid of waterpokken. Gebruik de medicatie steeds volgens de instructies van uw arts en maak de kuur volledig af, ook indien u zich na enkele dagen al beter voelt. Anders bestaat de kans dat de infectie terugkeert, omdat nog niet alle bacteriën zijn bestreden. Een kuur duurt doorgaans vijf tot tien dagen, afhankelijk van het type infectie.

In het algemeen veroorzaken antibiotica weinig bijwerkingen, vooral smalspectrumantibiotica. Bij gebruik van breedspectrumantibiotica komen bijwerkingen vaker voor omdat in dat geval ook de goede bacteriën in de darmen worden vernietigd. Dunne stoelgang is echter niet altijd een bijwerking van het geneesmiddel; het kan ook een gevolg zijn van de infectie.

De meest voorkomende bijwerkingen van antibiotica zijn:

• Diarree of dunne stoelgang;
• Overgevoeligheid of allergische reactie.

Bij overgevoeligheid voor een bepaald antibioticum kunnen er rode vlekjes op de huid, jeuk of koorts optreden. Dit kan wijzen op een allergie, maar dat is niet altijd het geval. Neem in dit geval contact op met uw arts; deze kan vaststellen of het gaat om overgevoeligheid voor het gebruikte antibioticum.

Antibiotica uit de groep van de tetracyclines, zoals doxycycline en minocycline, kunnen overgevoeligheid voor zonlicht veroorzaken. Hierdoor verbrandt u sneller wanneer u in de zon komt, ook als u normaal gezien nooit verbrandt. Dit staat vermeld in de bijsluiter. Blijf in dit geval zoveel mogelijk uit de zon en bescherm uw huid goed met een zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor, ook bij bewolkt weer.

Indien u weet dat u overgevoelig bent voor een antibioticum, meld dit dan tijdens uw consult bij de arts. Ook indien u last heeft van andere klachten die na één à twee dagen niet verdwijnen, is het aangewezen contact op te nemen met uw arts.

Vaak is het niet mogelijk om bacteriële infecties volledig te voorkomen. Toch kunt u een aantal maatregelen nemen om bepaalde infecties te vermijden. Zo is bekend dat personen die roken en regelmatig alcohol gebruiken, meer kans hebben op het ontwikkelen van een longontsteking.

U kunt er eveneens voor zorgen dat uw weerstand op peil blijft, zodat uw lichaam beter in staat is om pathogene bacteriën die het lichaam binnendringen tijdig te elimineren. Daarnaast kunt u besmetting met de Salmonella-bacterie voorkomen door een goede hygiëne te hanteren en regelmatig uw handen te wassen. Ook kunt u wondjes op de huid ontsmetten met jodium of alcohol om een ontstoken huid te voorkomen.

https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/indicatieteksten/bacteriele_huidinfecties

https://www.apotheek.nl/zorg-van-de-apotheker/uw-apotheker-geeft-antwoord/antibiotica