Antibiotica

Antibiotica zijn geneesmiddelen die bacteriën doden of de groei ervan afremmen wanneer deze zich in het lichaam hebben vermenigvuldigd en een bacteriële infectie hebben veroorzaakt. Bacteriën zijn met het blote oog niet zichtbaar, maar we komen er dagelijks mee in contact. Toch worden we niet altijd ziek. Dit is te danken aan ons immuunsysteem, dat ons beschermt, en omdat deze indringers niet altijd schadelijk zijn; in ons lichaam zijn steeds bacteriën aanwezig die nuttige functies vervullen. Zo dragen ze bij aan de vertering van voedsel in onze darmen en beschermen ze de huid tegen schadelijke indringers. Wanneer echter ziekteverwekkende bacteriën het lichaam binnendringen en u onvoldoende weerstand heeft om deze te bestrijden, kunt u ziek worden. Dan kunnen ze zich snel vermenigvuldigen en een infectie veroorzaken, zoals een longontsteking. Dit gaat vaak gepaard met koorts. Een longontsteking of een ontsteking van de hartkleppen kan fataal zijn indien er geen antibiotica wordt toegediend. Het lichaam is dan immers niet of nauwelijks in staat om zelfstandig van deze aandoening te herstellen.

Antibiotica kunnen dus levensreddend zijn. Ze zijn echter enkel werkzaam bij bacteriële infecties. Infecties veroorzaakt door een virus, zoals een verkoudheid of buikgriep, kunnen hiermee niet worden behandeld. Soms volstaan rust of andere eenvoudige maatregelen om te herstellen van bacteriële infecties. In dat geval schrijft de arts geen antibiotica voor.

Het is afhankelijk van de klachten en het type bacterie welk antibioticum geschikt is om een ontsteking te behandelen. Soms is het noodzakelijk om urine of etter naar een laboratorium te sturen om te bepalen welke bacterie de infectie veroorzaakt en welk antibioticum vereist is. Elke bacterie is immers op een andere manier opgebouwd. Voorbeelden van antibiotica zijn:

• Penicilline
• Minocycline
• Doxycycline
• Ciprofloxacine
• Claritromycine

In het algemeen worden antibiotica onderverdeeld in smalspectrum- en breedspectrumantibiotica. Smalspectrumantibiotica zijn specifiek gericht op bacteriële infecties van een bepaalde groep bacteriën. Breedspectrumantibiotica bestrijden meerdere soorten bacteriën tegelijkertijd.

Artsen geven de voorkeur aan smalspectrumantibiotica omdat hierbij minder goede bacteriën worden vernietigd tijdens de behandeling. Hierdoor treden er minder bijwerkingen op. Ze kunnen echter enkel worden voorgeschreven als bekend is welk type bacterie de ontsteking veroorzaakt. Indien dit niet bekend is, zijn breedspectrumantibiotica een goed alternatief omdat hiermee verschillende soorten bacteriën worden bestreden. Het nadeel hiervan is dat er meer bijwerkingen, zoals maag- en darmklachten, kunnen optreden omdat ook de goede bacteriën in de darmflora worden vernietigd.

Ook de plaats van de ontsteking in het lichaam is bepalend voor de keuze van een bepaald antibioticum. Sommige weefsels zijn immers gevoeliger of minder gevoelig voor een bepaald soort antibioticum. De arts moet kiezen voor een antibioticum dat het betrokken weefsel kan bereiken.

Een antibioticakuur wordt onder meer voorgeschreven bij:

• Blaasontsteking
• Urineweginfectie
• Keelontsteking
• Chlamydia-infectie
• Longontsteking

Antibiotica worden steeds voorgeschreven door uw arts en dit gebeurt enkel wanneer het echt noodzakelijk is, bijvoorbeeld omdat u niet voldoende weerstand heeft om de bacteriële infectie of infecties zelf te bestrijden. Omdat er resistentie kan ontstaan tegen antibiotica, willen artsen niet te snel antibiotica voorschrijven om resistentie te vermijden. Dit betekent dat de bacterie zich aanpast en ongevoelig wordt voor het geneesmiddel. Hierdoor kan dit type antibioticum niet langer worden gebruikt om deze bacterie te bestrijden, ook niet bij andere patiënten.

Daarnaast kunnen bacteriën geleidelijk resistent worden. Dit gebeurt vooral bij herhaald of langdurig gebruik van hetzelfde type antibioticum. De resistentie tegen antibiotica zorgt dus voor gevaarlijke situaties; in het ergste geval zijn bacteriële infecties in de toekomst niet meer te behandelen, wat in sommige gevallen levensbedreigend kan zijn.

Omdat antibiotica enkel bacteriën doden en geen virussen, schrijft een arts dit geneesmiddel niet voor bij griep, verkoudheid of waterpokken. Gebruik de medicatie altijd volgens de instructies van uw arts en maak de kuur volledig af, ook als u zich na enkele dagen al beter voelt. Anders is het mogelijk dat de infectie terugkomt of bacteriële infecties opnieuw optreden, omdat nog niet alle bacteriën zijn bestreden. Een kuur duurt doorgaans 5 tot 10 dagen, afhankelijk van het type infectie.

Wanneer, hoe vaak en hoeveel antibiotica u moet innemen, hangt af van het soort antibioticum, de ernst en de plaats van de bacteriële infectie (of infecties) en uw lichaamsgewicht. Uw arts zal u hierover informeren en de instructies staan eveneens vermeld in de bijsluiter. Indien u nog vragen heeft, neem dan gerust contact op met uw behandelend arts.

De tabletten of capsules antibiotica neemt u het best zittend of rechtopstaand in met wat water. Indien u moeite heeft met het doorslikken van grote tabletten of capsules, houd dan uw hoofd lichtjes voorover. Drink na het innemen een groot glas water zodat het geneesmiddel snel in de maag terechtkomt. Sommige antibiotica kunnen immers schade veroorzaken in de slokdarm indien ze daar te lang blijven.

Indien u antibiotica heeft gekregen in de vorm van een bruistablet, laat deze dan oplossen in wat water. Drink nadien ook een groot glas water. Antibiotica in de vorm van drankjes worden vaak aan kinderen voorgeschreven. Sommige van deze drankjes bevatten suiker; zorg er in dat geval voor dat uw kind zijn of haar tanden poetst na inname voor het slapengaan.

U verkleint de kans op vergeten indien u het antibioticum elke dag op hetzelfde tijdstip inneemt. Indien u echter vergeten bent uw medicatie op tijd in te nemen, doe dit dan zodra u eraan denkt, maar niet als u kort nadien uw volgende dosis moet innemen. Neem in dat geval de vergeten dosis niet meer in, maar neem de volgende op het gebruikelijke tijdstip. De vergeten dosis neemt u aan het einde van de kuur in, waardoor het moment waarop u de kuur beëindigt verschuift.

Zoals hierboven reeds vermeld, is het van groot belang dat u de kuur steeds volledig afmaakt. Het kan verleidelijk zijn om te stoppen met het innemen van antibiotica zodra u zich na twee of drie dagen beter voelt, maar dit is gevaarlijk omdat mogelijk nog niet alle bacteriën zijn vernietigd. De meest hardnekkige bacteriën overleven en kunnen u opnieuw ziek maken. Bovendien kunnen ze zich aanpassen, waardoor ze in de toekomst mogelijk ongevoelig worden voor dit antibioticum. Dit geldt niet enkel voor uzelf, maar voor alle personen die deze antibiotica gebruiken. Maak daarom steeds de kuur volledig af.

Antibiotica kan worden voorgeschreven aan zowel kinderen als volwassenen. Bij baby’s kan het worden toegediend met een spuitje en bij oudere kinderen in de vorm van een drankje.

Sommige antibiotica hoeft u slechts één keer per dag in te nemen, andere tot vier keer per dag. Indien u het antibioticum meerdere keren per dag moet innemen, is het belangrijk dat u de medicatie goed over de dag spreidt, zodat de hoeveelheid antibiotica in uw lichaam gedurende de dag gelijk blijft.

Bijvoorbeeld volgens onderstaand schema:

• 1 keer per dag innemen: elke dag op hetzelfde tijdstip.
• 3 keer per dag innemen: bij elke maaltijd, bijvoorbeeld om 09.00, 13.00 en 18.00 uur.
• 4 keer per dag innemen: bijvoorbeeld om 09.00, 13.00, 18.00 en 22.00 uur.

Houd er rekening mee dat sommige antibiotica op een lege maag moeten worden ingenomen. Dit zal uw arts u meedelen en het staat ook op het etiket, bijvoorbeeld: innemen een half uur vóór of twee uur na de maaltijd. Bij andere antibiotica maakt het niet uit of u ze voor, tijdens of na het eten inneemt. In dat geval staat hierover niets op het etiket vermeld.

In het algemeen veroorzaken antibiotica weinig bijwerkingen, vooral smalspectrumantibiotica. Bij gebruik van breedspectrumantibiotica komen bijwerkingen vaker voor omdat in dat geval ook de goede bacteriën in de darmen worden vernietigd. Dunne ontlasting is echter niet altijd een bijwerking van het geneesmiddel; het kan ook een gevolg zijn van de bacteriële infecties.

De meest voorkomende bijwerkingen van antibiotica zijn:

• Diarree of dunne ontlasting
• Overgevoeligheid of allergische reactie.

Bij overgevoeligheid voor een bepaald antibioticum kunnen er rode vlekjes op de huid, jeuk of koorts ontstaan. Dit kan wijzen op een allergie, maar dat is niet altijd het geval. Neem in dit geval contact op met uw arts; deze kan vaststellen of dit het gevolg is van overgevoeligheid voor het antibioticum dat u gebruikt.

Antibiotica uit de groep van tetracyclines, zoals doxycycline en minocycline, kunnen overgevoeligheid voor zonlicht veroorzaken. Hierdoor verbrandt u sneller wanneer u in de zon zit, ook als u normaal gezien nooit verbrandt. Dit staat vermeld in de bijsluiter. Blijf in dit geval zoveel mogelijk uit de zon en bescherm uw huid goed met een zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor, ook bij bewolkt weer.

Indien u weet dat u overgevoelig bent voor een antibioticum, meld dit dan tijdens uw consult met de arts. Ook indien u last heeft van andere klachten die na één à twee dagen niet verdwijnen, is het aangewezen contact op te nemen met uw arts.

Sommige geneesmiddelen kunnen de werking van antibiotica verminderen. Daarom is het aangewezen uw arts steeds duidelijk te informeren over welke geneesmiddelen u nog gebruikt. Niet enkel geneesmiddelen die een specialist u heeft voorgeschreven, maar ook geneesmiddelen die u zonder voorschrift heeft aangeschaft, zoals een laxeermiddel, ibuprofen of een middel tegen maagzuur. Daarnaast kunnen sommige antibiotica de betrouwbaarheid van de anticonceptiepil verminderen. Ook is het mogelijk dat u diarree krijgt van een bepaald antibioticum, waardoor de betrouwbaarheid van de pil eveneens kan afnemen. Gebruik in dat geval tijdelijk een extra voorbehoedsmiddel, zoals een condoom.

Sommige antibiotica, zoals penicillines, kunt u veilig gebruiken tijdens de zwangerschap en wanneer u borstvoeding geeft. Maar er zijn ook antibiotica die schadelijk kunnen zijn voor uw ongeboren kind en waarvan nog niet precies bekend is welke invloed ze hebben. Bent u zwanger, vermoedt u zwanger te zijn of geeft u borstvoeding, bespreek dit dan steeds met uw arts. Uw arts houdt hier rekening mee bij het voorschrijven van antibiotica.

Indien u een antibioticakuur volgt, kunt u doorgaans gewoon autorijden. Het wordt echter aangeraden om niet te rijden indien u last heeft van bijwerkingen zoals ernstige misselijkheid of diarree, omdat dit uw concentratievermogen tijdens het rijden kan beïnvloeden.

Het gebruik van antibiotica met alcohol is bij de meeste antibiotica toegestaan. Dit zorgt echter wel voor een extra belasting van de lever omdat niet enkel het antibioticum, maar ook de alcohol door de lever moet worden afgebroken. Drink daarom met mate.

Antibiotica zijn niet zonder voorschrift verkrijgbaar. U kunt deze geneesmiddelen dus niet zomaar op internet of in de apotheek kopen. U dient steeds eerst een afspraak te maken met een huisarts; hij of zij zal u vervolgens een voorschrift voor antibiotica bezorgen indien deze van oordeel is dat uw infectie antibiotica vereist.

Neen, het verkrijgen van antibiotica zonder voorschrift is niet mogelijk.

https://www.apotheek.nl/zorg-van-de-apotheker/uw-apotheker-geeft-antwoord/antibiotica