Koortslip

Het herpes simplex-virus veroorzaakt een koortslip, die begint met een branderig en tintelend gevoel rond de lippen. Vervolgens verschijnen er pijnlijke blaasjes op de lip, die na enkele dagen overgaan in zweertjes met korstvorming. De infectie kan echter ook op andere plaatsen van het lichaam voorkomen, zoals op de neus, kin of rond de ogen. Het herpesvirus blijft levenslang in het lichaam aanwezig eens men het heeft opgelopen; meestal is het virus inactief en wordt het pas actief wanneer de weerstand vermindert. Er kan helaas weinig aan gedaan worden; u kunt enkel proberen een koortslip te voorkomen door de lippen voldoende vet te houden.

Houd er rekening mee dat een koortslip besmettelijk is, maar enkel gedurende de periode dat u effectief een koortslip heeft, met andere woorden vanaf het eerste tintelende gevoel tot de volledige genezing van de zweertjes. U kunt anderen besmetten door rechtstreekse aanraking van de koortslip, bijvoorbeeld door te kussen, maar ook indirect via het delen van een handdoek, bestek of glas.

Hoewel de symptomen erg hinderlijk en ontsierend kunnen zijn, is een besmetting met het herpesvirus doorgaans onschuldig voor volwassenen. Kleine kinderen kunnen er echter ernstig ziek van worden.

In de regel geneest een koortslip spontaan binnen ongeveer 10 dagen. U kunt het branderige gevoel verlichten met bijvoorbeeld zinkzalf. Antivirale tabletten worden in kuurvorm voorgeschreven aan personen die ernstige klachten ondervinden of meer dan 6 keer per jaar een koortslip krijgen. Deze tabletten remmen de vermenigvuldiging van het virus en stoppen zo de uitbraak van de ziekte. De klachten nemen na enkele dagen af. Het virus kan echter nooit volledig uit het lichaam verdwijnen.

Een koortslip wordt veroorzaakt door het herpesvirus. Het virus kan worden overgedragen op andere personen via het vocht in de blaasjes. Zo kan het virus zich verspreiden door te knuffelen en te kussen, maar ook via de handen. Iemand kan eveneens besmet raken met het herpesvirus door gebruik te maken van voorwerpen van iemand met een koortslip, zoals drinken uit hetzelfde glas, het gebruik van een tandenborstel, handdoek of lippenbalsem. Een koortslip kan ook seksueel overgedragen worden via de mond of handen, waarbij blaasjes kunnen ontstaan op de geslachtsdelen.

In de meeste gevallen raakt men reeds als kleuter besmet met het virus. Dit kan aanleiding geven tot klachten zoals koorts, ontsteking van tong of mond, of gezwollen klieren. Het herpesvirus verdwijnt nooit uit het lichaam, daarom worden soms geneesmiddelen gebruikt om te voorkomen dat het sluimerende virus opnieuw actief wordt. Het is echter ook mogelijk dat u het virus draagt zonder ooit een koortslip te ontwikkelen. In de meeste gevallen wordt het virus echter af en toe opnieuw actief. Mogelijke oorzaken hiervan zijn:

• Koorts;
• Verminderde weerstand;
• Na een operatie;
• Bij een keelontsteking;
• Tijdens de menstruatie;
• Vermoeidheid of stress;
• Zonlicht of zonnebank;
• Het gebruik van bepaalde geneesmiddelen.

Een koortslip is een huidontsteking die kan voorkomen op de lippen, maar ook rond de neus, kin, ogen of geslachtsdelen. De oorzaak is steeds dezelfde, namelijk het herpesvirus.

Een koortslip herkent u aan de volgende kenmerken:

• Tintelend of branderig gevoel rond de lippen;
• Pijnlijke of jeukende blaasjes op de lippen;
• Korstjes op de lippen.

Aangezien u het herpesvirus levenslang bij zich draagt, kunt u meerdere keren een koortslip krijgen. Het enige wat u kunt doen, is proberen te vermijden dat het virus opnieuw actief wordt. Het belangrijkste is daarom de factoren te vermijden die een koortslip kunnen uitlokken, zoals zonlicht, stress, vermoeidheid en het gebruik van bepaalde geneesmiddelen. Probeer daarnaast te stoppen met roken, voldoende te bewegen, uw weerstand op peil te houden en gezond te eten. Houd uw lippen vet en gebruik een lippenbalsem met UV-filter indien u zich in de zon begeeft.

Hoewel een koortslip op zich onschuldig is, omdat de blaasjes vanzelf genezen en er geen littekens ontstaan, kan een infectie met het herpesvirus in sommige gevallen tot ernstige klachten leiden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij pasgeboren baby’s, personen met een verminderde immuniteit zoals mensen die chemo- of radiotherapie ondergaan, en mensen met ernstig eczeem. Vooral bij baby’s moet een infectie vermeden worden, aangezien dit kan leiden tot een hersenontsteking, waaraan het kind kan overlijden. Meestal heeft de moeder echter reeds een herpesinfectie doorgemaakt, waardoor zij antistoffen aan haar baby doorgeeft. Indien dit niet het geval is, zijn baby’s na de geboorte extra kwetsbaar.

Het is dus van belang dat u de verspreiding van het herpesvirus voorkomt. Hiervoor kunt u volgende maatregelen nemen:

• Knuffel geen baby’s;
• Draag een mondmasker of kleef een pleister op uw lip indien contact met een baby onvermijdelijk is;
• Raak de koortslip niet aan met uw handen;
• Was uw handen regelmatig met water en zeep en droog ze goed af;
• Vermijd zoenen en knuffelen;
• Krab niet aan de korstjes;
• Was uw glazen en bestek grondig af na gebruik.

In de meeste gevallen geneest een koortslip spontaan binnen ongeveer 10 dagen. Indien u geen ernstige klachten ervaart, kunt u het branderige gevoel verlichten met bijvoorbeeld zinkzalf.

Geneesmiddelen

U kunt bij de apotheek of drogist antivirale crèmes verkrijgen, zoals Aciclovircrème. U dient hiermee onmiddellijk bij de eerste klachten te starten en de crème vijfmaal per dag op de lippen aan te brengen. Hierdoor kan de koortslip sneller genezen. Houd er rekening mee dat deze crème geen effect heeft indien er reeds korstjes of blaasjes aanwezig zijn. Gebruik bij elke behandeling van een koortslip een nieuwe tube crème en deel deze niet met anderen.

Indien u reeds blaasjes heeft maar nog geen korstjes, kunt u kiezen voor Lidocaïne, een zinkoxide smeersel of lidocaïnevaselinecrème. Deze crème helpt de blaasjes sneller uitdrogen en vermindert de pijn. Daarnaast kunt u bij de apotheek een hydrocolloïdpleister verkrijgen; deze werkt als een soort tweede huid, verzacht de pijn en mag gedurende meerdere dagen blijven zitten.

Antivirale tabletten zoals Valaciclovir worden voorgeschreven aan personen met ernstige klachten of aan wie meer dan 6 keer per jaar een koortslip krijgt. Valaciclovir remt de vermenigvuldiging van het virus en stopt zo de uitbraak van de ziekte. De klachten nemen na enkele dagen af. Het virus kan echter nooit volledig uit het lichaam verdwijnen, ook niet met Valaciclovir. Voor de behandeling van een koortslip met Valaciclovir neemt men 2 doses van 2000 mg, waarbij de tweede dosis minstens 6 uur na de eerste wordt ingenomen. De behandeling duurt maximaal 1 dag. Voor het voorkomen van een koortslip kan een langere kuur worden voorgeschreven, bijvoorbeeld 500 mg 1×/dag gedurende 3-4 maanden. Dit is enkel aan de orde indien men meerdere keren per maand een koortslip heeft.

Alternatieve behandelingen

Een alternatieve behandeling bestaat uit het gebruik van warmteapparaatjes. Hiermee zou een koortslip niet alleen kunnen verdwijnen, maar zou ook de kans op het ontstaan van een koortslip verkleind worden. Door het toedienen van warmte gedurende enkele seconden op de lippen, zou het virus zich niet verder kunnen verspreiden. Ook hierbij moet onmiddellijk bij de eerste symptomen gestart worden, en niet pas wanneer er reeds blaasjes zijn ontstaan. De werkzaamheid van dergelijke warmteapparaatjes is echter nooit aangetoond.

Neem steeds contact op met uw huisarts indien één van de volgende situaties op u van toepassing is:

• De blaasjes blijven langer dan twee weken aanwezig;
• U heeft blaasjes rond de ogen;
• U heeft blaasjes op de geslachtsdelen;
• U heeft blaasjes op een eczeemplek;
• De koortslip ziet er anders uit dan gewoonlijk;
• Uw immuniteit is sterk verminderd, bijvoorbeeld door chemotherapie;
• U bent zwanger en krijgt blaasjes rond de geslachtsdelen;
• Uw pasgeboren baby heeft blaasjes;
• Uw baby wordt ziek nadat hij of zij in contact is geweest met iemand met een koortslip.

Antivirale crèmes geven geen bijwerkingen. Dit kan wel het geval zijn bij het gebruik van antivirale tabletten zoals Valaciclovir, al ondervindt niet iedereen deze bijwerkingen.

De meest voorkomende bijwerkingen van Valaciclovir zijn:

• Hoofdpijn;
• Duizeligheid;
• Maag- en darmklachten;
• Gevoeligheid voor UV-licht;
• Huiduitslag;
• Overgevoeligheid voor Valaciclovir.

Neem contact op met uw arts indien u veel hinder ondervindt van bovenstaande bijwerkingen of indien deze aanhouden.

Valaciclovir is niet voor iedereen geschikt. Gebruik Valaciclovir niet indien u:

• Zwanger bent;
• Een verminderde nierfunctie heeft;
• Lijdt aan neurologische stoornissen;
• Een gestoorde leverfunctie heeft;
• Een gecompliceerde infectie met herpes zoster heeft.

Gebruik Valaciclovir niet indien u zwanger bent of binnenkort zwanger wenst te worden, aangezien het geneesmiddel schadelijk kan zijn voor de baby. Uw arts kan u eventueel een alternatief geneesmiddel voorschrijven dat u wel tijdens de zwangerschap mag gebruiken. Ook indien u een verminderde nierfunctie, neurologische stoornissen, een gestoorde leverfunctie of een gecompliceerde infectie met herpes zoster heeft, mag u Valaciclovir niet gebruiken.

Neem bovenstaande adviezen in acht om het optreden van een koortslip zoveel mogelijk te voorkomen. Dit is echter niet altijd mogelijk, aangezien men het virus levenslang bij zich draagt.

https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/v/valaciclovir

https://www.thuisarts.nl/koortslip/ik-heb-koortslip

https://www.nhg.org/themas/publicaties/nhg-behandelrichtlijn-koortslip-herpes-labialis https://lci.rivm.nl/richtlijnen/herpessimplexvirusinfecties