Symptomen van een te hoog cholesterol

Hoe werkt cholesterol?

De lever maakt het grootste deel van het cholesterol aan. Daarnaast neemt het lichaam cholesterol op uit voeding. Via de darmen en bloedbaan wordt het vervoerd naar de plaatsen waar het nodig is. 

Het transport gebeurt in lipoproteïnen (eiwitbolletjes) die voorkomen dat vet in het bloed samenklontert. Er bestaan drie soorten lipoproteïnen: HDL, VLDL en LDL. HDL (hoge dichtheid lipoproteïnen) en VLDL (zeer lage dichtheid lipoproteïnen) worden beschouwd als de “goede” vormen van cholesterol. LDL (lage dichtheid lipoproteïnen) is de “slechte” variant, omdat dit zich kan vasthechten aan de binnenkant van bloedvaten.

Wat betekent een te hoog cholesterol?

Met een “te hoog cholesterol” bedoelt men meestal een verhoogd LDL-gehalte. LDL plakt makkelijk aan de vaatwand, waardoor slagaders vernauwen en dichtslibben.

Bloedonderzoek

Een cholesterolonderzoek kunt u eenvoudig laten doen via uw huisdokter of via een laboratorium. Daarnaast bestaan er ook thuistesten: u neemt zelf een bloedstaal af en stuurt dit op naar een labo. Het resultaat geeft informatie over de verhouding tussen HDL (goed) en LDL (slecht) cholesterol, wat een belangrijke graadmeter is voor het risico op hart- en vaatziekten.

Symptomen van een te hoog cholesterol

Een verhoogd cholesterol wordt soms een ‘stille doder’ genoemd, omdat het vaak geen duidelijke klachten geeft, maar wel een grote risicofactor is voor hart- en vaatziekten. We maken onderscheid tussen zichtbare en indirecte symptomen.

Zichtbare symptomen

• Gele knobbeltjes rond de oogleden (xanthelasmata). 
• Een witte ring rond de iris (arcus lipoïdes). 
• Verdikkingen op pezen (xanthomen), meestal op de achillespees, handrug, knie of elleboog. 

Indirecte symptomen

De overige symptomen van een te hoog cholesterol zijn indirect. Dat wil zeggen dat u het verhoogde cholesterolgehalte vaak pas merkt via de klachten die het veroorzaakt in de bloedvaten. Dit komt doordat overtollig cholesterol zich afzet in de vaatwand, waardoor slagaders vernauwen en uiteindelijk kunnen dichtslibben. Dit proces heet aderverkalking (atherosclerose).

Aderverkalking

Aderverkalking treedt vooral op in de binnenbekleding van de kransslagaders, de aorta en haar vertakkingen. De afzetting van cholesterol (atherosclerotische plaques) gebeurt langzaam en onopvallend. Naarmate de slagaders nauwer worden, stroomt er steeds minder zuurstofrijk bloed door. Vaak ontstaan pas klachten wanneer het bloedvat voor minstens 50% vernauwd is.

Welke klachten optreden, hangt af van de ernst en de plaats van de vernauwing.

Angina pectoris

Wanneer de doorbloeding van het hart vermindert, kan er pijn of druk op de borst ontstaan, vooral tijdens inspanning of stress. Dit staat bekend als angina pectoris. De pijn ontstaat omdat het hart extra zuurstof nodig heeft, maar dit niet krijgt.

Vermoeidheid en kortademigheid 

Andere signalen zijn onder meer abnormale vermoeidheid, kortademigheid, duizeligheid, zweten en misselijkheid. Bij vernauwingen in de beenslagaders kunnen etalagebenen ontstaan: krampen, pijn of een doof gevoel in de benen bij wandelen, traplopen of rennen. Wanneer de hersenen onvoldoende bloed krijgen, kunnen klachten optreden zoals coördinatiestoornissen of verlies van gezichtsvermogen.

Hartinfarct 

Als een bloedvat volledig wordt afgesloten, krijgt het weefsel erachter geen zuurstof meer. In het hart veroorzaakt dit een hartinfarct, in de hersenen een TIA (kortdurend zuurstoftekort) of een beroerte (langdurig zuurstoftekort). 

De afsluiting ontstaat meestal door een bloedprop die zich vormt op een gescheurde cholesterolophoping. Zo’n stolsel kan de doorgang op de plek zelf blokkeren, maar ook verderop in de bloedbaan. 

Typische symptomen van een hartinfarct zijn plotseling optredende, matige tot hevige pijn op de borst, soms uitstralend naar de kaak, schouders of rug.

TIA of beroerte 

Een TIA geeft tijdelijke klachten, zoals verlamming van het gezicht, blindheid aan één oog, dubbelzien of wartaal. Wanneer de klachten niet verdwijnen, spreken we van een beroerte. Beide aandoeningen zijn ernstige complicaties van aderverkalking en kunnen levensbedreigend zijn.

Behandeling van een te hoog cholesterol

De behandeling van een te hoog cholesterol bestaat meestal uit een combinatie van levensstijlaanpassingen en eventueel medicatie. 

Pas uw levensstijl aan

Bij licht verhoogde waarden (5–7 mmol/l) kan een gezondere levensstijl vaak al een groot verschil maken. Alleen door de voeding aan te passen kan het cholesterolgehalte gemiddeld met 10% dalen. 

• Vermijd verzadigde vetten: beperk vet vlees, kaas, room, koek en gebak. De aanbevolen bovengrens is 30 g per dag voor mannen en 20 g voor vrouwen. 
• Kies voor omega-3-vetzuren: gebruik olijf- of lijnzaadolie, eet dagelijks groenten en fruit en tweemaal per week vette vis zoals zalm, makreel of tonijn. Ook noten en avocado zijn goede bronnen. 
• Eet minder suiker en drink minder alcohol: dit verlaagt vooral de triglyceridenwaarden. 
• Eieren zijn toegestaan: ondanks hun cholesterolgehalte verhogen ze het bloedcholesterol niet. 
• Rodegistrijst kan in sommige studies het cholesterol verlagen, maar er is nog onvoldoende bewijs om dit breed aan te raden. 
• Beweeg dagelijks: minstens 30 minuten wandelen, fietsen of sporten verbetert de vetstofwisseling en helpt ook bij gewichtsverlies.
• Stop met roken: tabaksstoffen verlagen het goede HDL-cholesterol en beschadigen de vaatwand. 

Overweeg medicatie

Wanneer de waarden sterk verhoogd blijven of er bijkomende risicofactoren aanwezig zijn (hoge bloeddruk, diabetes, roken of familiaal risico), kan de arts medicatie voorschrijven. 

• Statines blokkeren een enzym dat cholesterol aanmaakt in het lichaam. Ze verlagen LDL met 25–40%, ook in lage doseringen. Mogelijke bijwerkingen zijn spierpijn, hoofdpijn, maag-darmklachten en een verminderde leverfunctie. Daarom start men meestal met een lage dosis en volgt er na drie maanden een controle. 
• Ezetimibe remt de opname van cholesterol uit voeding. Dit middel werkt minder sterk en geeft vaker bijwerkingen, en wordt daarom pas overwogen als statines niet voldoende werken of niet verdragen worden.